Marrëveshja politike e arritur për reformën zgjedhore rrezikon të dështojë, nëse mazhoranca do të pranojë një amendament kushtetues nga një grup deputetësh të opozitës parlamentare, për shmangien e koalicioneve parazgjedhore. Loja që po luhet sot do të ndikojë në konfigurimin e ri politik të 2021-shit. Çfarë rrezikon opozita PD-LSI dhe PS-ja nëse futen të vetme në garë? Pse Edi Ramës i intereson një garë pa koalicione dhe, a po ia shkel syrin Lulzim Bashës për bashkëqeverisje? Analizojnë për gazetën “Fjala”, Roland Qafoku, Lorenc Vangjeli dhe Alfred Lela.
Koalicionet/Loja politike për qeverinë e 2021-shit
Reforma Zgjedhore, pikërisht kur mendohej se ishte përfunduar me një pakt politik, është futur në ujëra të turbullta. Një grup deputetësh nga listat e opozitës, me gjasë të mbështetur dhe nga PS-ja, po kërkojnë ndryshim sistemi dhe bllokim të koalicioneve parazgjedhore. Pse PS-së i intereson gara pa koalicione dhe çfarë matematike bëjnë PD-LSI për të “mposhtur” Ramën?
Kur të gjithë e përshëndetën marrëveshjen e arritur më 5 qershor, askush nuk mendoi se i gjithë ai angazhim kombëtar dhe ndërkombëtar do të vijonte me një situatë të atillë që, nëse do t’i vinim një titull, do të ishte: Mosmarrëveshja e marrëveshjes. Nuk ka ndodhur në asnjë rast në këto 30 vjet postkomunizëm që vetëm pak ditë pas një marrëveshjeje politike, palët të mos bien dakord për teknikalitetet. Kjo, në fakt. lë për të kuptuar që marrëveshja ka qenë e sforcuar dhe e diktuar nga faktori ndërkombëtar dhe jo një vullnet natyral i përfaqësuesëve të Këshillit Politik. Diçka ka dalë gabim nga përllogaritjet që kanë bërë ustallarët e këtyre punëve dhe tashmë jemi në një situatë që u duhet të bëjnë ndryshime dhe të vendosin kushte që favorizojnë njërën palë në dëm të tjetrës. Dhe më e rëndësishme është se politika jonë nga tri polare është bërë katër polare. Pra, nga PS-PD-LSI jemi bërë në PS-PD-LSI-Opozita parlamentare. Sigurisht që PS-ja ka interferuar tek opozita në Parlament, por kjo nuk e bën atë ta quajmë taktikë të gabuar. Si uji që rrjedh, kur nuk ka pengesa, ajo përdor gjithçka për të arritur qëllimin e vet, derisa nuk ka pengesa juridike. Por, duhet thënë se nuk është faji i PS-së që PD-ja la mandatet dhe nuk është faji i PS-së që po organizon opozitën e paorganizuar në Parlament. E kam thënë edhe herë të tjera që Partia Demokratike ka bërë gabimin më të madh në këto 7 vjet në opozitë, duke lënë mandatet e deputetëve, duke bojkotuar zgjedhjet lokale të vitit 2019, dhe duke e lënë pushtetin lokal të gjithë në duart e PS-së. Dhe për këtë nuk ia ka fajin kush, madje as PS-ja. Ajo tashmë e kupton që koalicionet e opozitës e rrezikojnë fitoren e saj në zgjedhjet e vitit 2021 dhe po synon t’i bllokojë. Nuk besoj se mund ta arrijë, se kjo do të ishte një gjë e paimagjinueshme. Por varka shpëtimi po bëhen deputetët e opozitës parlamentare. Është një lëvizje taktike nëpërmjet së cilës PS-ja mendon se mund t’ia arrijë qëllimit. Megjithatë, PD-ja po e kthen në kalin e ri të betejës këtë përpjekje.
Çfarë loje po luhet pas krahëve të opozitës jashtë Kuvendit, a do ta lejojnë ndërkombëtarët një votim të njëanshëm?
Do të ishte shumë normale që palët politike të dukeshin si në një lojë shahu. Fundja, politika është e tillë. Por, është e turpshme të mendosh që palët janë duke u angazhuar në një proces duke mos pasur fare besim te njëra-tjetra. PD-ja dhe LSI-ja nuk besojnë te PS-ja dhe PS-ja nuk beson te PD-ja dhe LSI-ja së bashku. Të dyja kampet mendojnë se kundërshtari mund t’ua ketë me hile në këtë angazhim dhe, si i tillë, ky proces është i destinuar të vuajë dhe të ketë probleme thelbësore. Për rrjedhojë, kjo krijon një situatë absurde që sjell mungesën e vullnetit dhe padakordësi. Këtu mund të ndërhyjnë ndërkombëtarët, të cilët, si gjithnjë, po lodhen me këto pirueta të një mentaliteti oriental otoman. A do ta arrijnë? Besoj që po.
Si mendoni se do të jetë konturimi politik pas zgjedhjeve të 2021-shit. A mund të kemi një ribashkim PS-LSI, në varësi të rezultatit?
Nuk besoj që LSI-ja të kthehet në koalicionin me PS-në. Ka një logjikë që lidhet me zhvillimet e shumta në të dyja kampet. Për më tepër që e gjithë energjia dhe impenjmi i LSI-së ka qenë në PD në të gjithë këta tre vjet. Në fakt, që pas vitit 2007, si PS-ja dhe PD-ja kanë bërë koalicion me LSI-në dhe më pas kanë deklaruar se nuk bëjnë më koalicion me këtë parti. Por, kur ka ardhur problemi i votave, nuk kanë arritur fitore pa LSI-në. PS-ja bëri përjashtim në zgjedhjet e vitit 2017. PS-ja fitoi zgjedhjet e vetme, por timoni dhe tepsia aq triumfuese në fillim e kanë bërë atë të jetë e vetmuar dhe e braktisur gjithashtu. Ia ka nevojën LSI-së, por nuk ka as guximin dhe as moralin t’i kërkojë koalicion. Duke perifrazuar Gramoz Ruçin, i cili ka thënë shpesh që për të tilla gjëra, kurrë PS-ja nuk thotë kurrë, nuk është çudi që kjo parti ta kërkojë koalicionin. Por është e pamundur që LSI-ja t’i përgjigjet pozitivisht.
A mund të konsiderohen “të qëllimshme” përplasjet politike që e shkëpusin vëmendjen nga programet dhe alternativat që duhet të parashtrojnë subjektet politike në elektorat?
Nuk mendoj kështu. Politika shqiptare njihet për konfliktualitetin e saj. Madje një konfliktualitet që në vend se të vinte në ulje, vijon të rritet. Edi Rama dhe Lulzim Basha janë brezi i dytë i politikanëve shqiptarë. Ata janë pasardhës të Fatos Nanos dhe Sali Berishës, të cilët ne i quanim me mentalitet komunist. Por pasardhësit e tyre, Edi Rama dhe Lulzim Basha, kanë mbjellë aq shumë konfliktualitet, sa ua kanë kaluar paraardhësve të vet. Të dy mendojnë dhe e shprehin se faji është i tjetrit dhe vetë ata nuk kanë faj. Mjafton kjo për të kuptuar se baza e këtij konfliktualiteti është mosbesimi, vlerësimi për veten dhe mungesa e tolerancës. Kështu që teori të tilla se në Shqipëri ka përplasje politike për të tërhequr vëmendjen, nuk kanë vend. “Politikanët shqiptarë nuk janë të aftë t’i fshehin mendimet e tyre”, shprehej plaku i mençur Sabri Godo.
