Kim Filbi/ Ndikimi në Shqipëri i anglezit që u rektrutua prej sovjetikëve

113 563 lexime

124,178FansaPëlqeje

Agjenti i KGB-së Kim Filbi është cilësuar si më i rëndësishëm në historinë e spiunazhit. Një punonjës i Shërbimit Inteligjent të Britanisë së Madhe, Kim Filbi, u rekrutua nga agjentët sovjetikë dhe punoi dhe për ta. Shumë aksione të MI6 dhe CIA i ka dekonspiruar në disa vende të Evropës Lindore, të cilat ishin përfshirë në bllokun komunist, të udhëhequra nga Bashkimi Sovjetik. Një rast të tillë Kim Filbi e ka dhe me Shqipërinë, kur planet e anglo-amerikanëve dështuan….

…Në 1 korrikun e vitit 1963, qeveria britanike pranon se ish-diplomati i saj, Harold Adrian Russell “Kim” Philby, kishte vepruar si agjent sovjetik. Dezertim i tij në Bashkimin Sovjetik në janar 1963 ishte një prej momenteve më dramatike të Luftës së Ftohtë. Filbi ishte përjashtuar vite më parë nga shërbimi i zbulimit britanik MI6 –  ai dyshohej si spiun e tradhtar. Në rrezik për t’u arrestuar, Filbi kërkoi ndihmën e qendrës në Moskë.

***

Frika se agjenti i dyfishtë Kim Philby po shfrytëzohej nga KGB nxiti një fushatë qeveritare për të minimizuar sikletin politik dhe për të parandaluar botimin e kujtimeve të tij, sipas dosjeve sekrete të lëshuara në Arkivat britanike. Kim Philby u bë i njohur edhe në Shqipëri, pasi informacionet e tij ishte vendimtare për të prishur planet e CIA-s në Shqipëri për të përmbysur qeverinë komuniste të Enver Hoxhës në fillim të viteve 50 të shekullit të shkuar.

Lajmi se Philby, një ish oficer i MI6, kishte spiunuar për rusët që nga viti 1933, dha një alarm në Whitehall. Menjëherë pasi u zbulua tradhtia Philby në tetor 1967, sekretari i brendshëm, Roy Jenkins, i shkroi kryeministrit, Harold Wilson, duke paralajmëruar se mund të çonte në ekspozimin e një tjetri spiun të rusëve, Sir Anthony Blunt.

Blunt ishte rekrutuar nga rusët në 1936 kur ishte në Universitetin e Kembrixhit. Ai rrëfeu në 1964, në atë kohë kur ishte arkivues i fotove të Mbretëreshës, por tradhtitë e tij nuk u bënë publike deri në 1979.

Jenkins i tha Wilson se “komente kritike” rreth Blunt mund të dilnin në Sunday Times. Blunt, shtoi ai, ishte “aktualisht në Itali … dhe ka të ngjarë të qëndrojë atje deri në Krishtlindje”.

Sir Denis Greenhill, atëherë zëvendëssekretar i përhershëm në Ministrinë e Jashtme, koordinoi përgjigjen e qeverisë. Në fund të tetorit 1967, Harold Evans, redaktori i Sunday Times, e informoi atë se kishte marrë një telegram nga Philby në Moskë duke ofruar një intervistë. Deri në atë kohë komunikimi kishte qenë përmes djalit të Philby.

Dosjet, nga një dyqan dokumentesh të ndryshme të mbajtura nga sekretari i përhershëm i Zyrës së Kabinetit, janë dorëzuar me vonesë në Arkivat Kombëtare. Në telegramin Philby thuhet: “Përgatituni për diskutime serioze. Data e dëshirueshme: 31 tetor. Organizoni Akomodimin përmes Intourist Eye (sic) do të vendosë kontakti këtu. Përgjigje mirënjohëse. Kutia postare 509 Zyra Postare Kryesore Moscow Philby”.

Një takim i kryesuar nga Sir Burke Trend, sekretari i kabinetit, vendosi të paralajmëronte Evans se ai mund të shkelte Aktin e Sekreteve të Zyrtarëve nëse merrte informacion nga Philby. Kjo do të “alarmonte [Evans] për mundësinë e ndjekjes penale … por nuk do të përbënte një angazhim për ndjekje penale nëse një vepër do të ndodhte”. Çdo intervistë, shtoi ai, do të përmbajë “material jashtëzakonisht të dëmshëm”.

Redaktori, i cili i tha Greenhill se “ishte penduar se u lidh me një tradhtar”, vendosi të mos dërgonte një njeri në Moskë, por paralajmëroi që një dorëshkrim i librit të Philby po qarkullonte.

Një muaj më vonë Evans i tha Greenhill një prej reporterëve të tij, Murray Sayle, i cili ishte në Moskë për një histori tjetër, ishte gjurmuar nga Philby dhe ishte ftuar të hante në hotelin Minsk. “Darka përbëhej nga një shishe vodka dhe dy gota”, shënon Greenhill. Agjenti i dyfishtë i tha Sayle se ai ishte anëtar i KGB dhe se “qëllimi i tij në jetë ishte të shkatërronte imperializmin”.

Gjatë bisedës “Philby u deh gjithnjë e më shumë” dhe mohoi që ai po ofronte të ndalonte botimin e dorëshkrimit të tij në këmbim të lirimit të Krogers, një çift komunist i burgosur për spiunazh. Rrëfimi i Sayle për takimin e tij me Philby u botua në dhjetor 1967.

Gazetarë të tjerë u përpoqën të kontaktojnë Philby për intervista më të gjata. Një artikull në Daily Express u përshkrua se mbante “të gjitha shenjat e një ushtrimi të planifikuar të KGB-së”.

Në janar 1968, Greenhill u takua me Evans dhe sugjeroi që letra e tij të pyeste: “A ka ndonjë Philby francez?” Zyrtari regjistroi: “Unë sugjerova që artikulli mund të fillonte nga pika që kujtimet e Philby duket se do të shfaqeshin në Paris Match dhe pastaj vazhduan të spekulojnë nëse francezët i kishin shpëtuar depërtimit  të KGB-së”.

Greenhill shtoi: “Unë mendoj se kemi marrë të gjitha hapat e arsyeshëm për të penguar Philby në [botimin e kujtimeve të tij] dhe pendohem shumë nëse francezët më në fund kanë rënë dakord t’i paguajnë një shumë të konsiderueshme.

Lexo edhe :  Rrëfimi i Elton Ilirjanit: Si i tregova babait në '91-shin se pëlqeja një djalë

“Sidoqoftë tradhtia është më e njohur për francezët se sa për ne dhe pa dyshim që botuesi ishte për këtë arsye më mirë në gjendje të pranonte faktin se ai po shpërblente lirshëm dikë që kishte dëmtuar interesat e vendit të tij”.

Në shkurt, kur një kopje e kujtimeve ishte “marrë fshehurazi”, MI5 i dërgoi një shënim sekret kryeministrit duke vërejtur se Philby kishte hedhur në kopertinë një nga operacionet e tij të mbikëqyrjes – mikrofona të fshehur në selinë e partisë Komuniste Britanike.

Përgjimi po vazhdonte, tha shërbimi i sigurisë. “Pajisjet janë shumë produktive”. Sidoqoftë, fshirja e këtij pasazhi në botimet britanike të librit… do të “tërhiqte vetëm vëmendjen e botuesve dhe rusëve për ndjeshmërinë tonë mbi këtë temë”.

Kur, dy vjet më vonë, familja e George Blake, një tjetër agjent i dyfishtë i MI6 që u arratis në Moskë, u përpoq të organizonte një intervistë me BBC, Wilson vuri në dukje: “Këshilli i Shtypit tani ka lëshuar një dekret kundër gazetarisë së çeqeve në lidhje me të dënuarit kriminelët”.

Agjenti

Nga Londra në Moskë

Në janar 1963, ndërsa punonte si gazetar për Observer dhe  Economist dhe ndodhej në Bejrut, Liban, Filbi i hipi një anije ruse me destinacion Odesën. Larg nga të priturit si hero, Filbi u mënjanua nga KGB-ja sovjetike, e cila frikësohej se ai mund të ishte agjent afatgjatë i dyfishtë i perëndimit. I vetmuar, Filbi gjeti shishen si ngushëllim duke u dhënë pas pijes. Por në aspekte të tjera, ai u trajtua mjaft mirë, thonë biografët, më mirë sesa qeveria sovjetike trajtonte popullin e vet; atij iu dha një makinë, një vilë e mobiluar, furnizime rregullisht me ushqime të përzgjedhura, edhe nga jashtë shtetit, me të gjitha ato që nuk i kishin munguar në Londër, madje edhe grua, Philby u martua, me gruan e tij të katërt, Rufina Pukhova, e cila në kujtimet e saj shkruan se Filbi kurrë nuk shprehu keqardhje që u arratis, por mbeti i zhgënjyer, i tronditur kur pa njerëz të varfër të rreckosut dhe kuptoi se “ne po ndërtojmë komunizmin” nuk kishte ndodhur. Ai gjithashtu tentoi vetëvrasje, por kurrë nuk foli për t’u kthyer në Angli.

Harold Adrian Russell “Kim” Philby vdiq në Moskë në vitin 1988, në moshën 76 vjeçare; ai është cilësuar si një prej spiunëve më dinakë të shekullit XX. Në Britani, kohët e fundit janë hedhur fjalë për rehabilimin e tij; disa thonë se Filbi nuk ka vrarë njeri; të tjerë këmbëngulin se është shumë vonë për falje, sidomos për ata që u hodhën me parashutë natën në vendet komuniste, dhe u kapën a u vranë të spiunuar nga Kim Filbi gjatë Luftës së Ftohtë.

Dëshmia mbi Shqipërinë

Bashkëpunimi me Sigurimin e Shtetit, asgjesimi i diversantëve

BBC ka transmetuar për herë të parë pamjet filmike të një fjalimi të ish-spiunit Kim Philby. Videoja është gjetur në arkivat e ish-shërbimit sekret gjermano-lindor Stasi, dhe në to ai flet për jetën e tij si agjent i dyfishtë. Në të ai shfaqet duke folur në një seminar me agjentët gjermano-lindorë, të cilëve u mëson se si të jenë të suksesshëm në spiunazh.

Filmimet janë të parat që publikohen për të. Gjatë fjalimit, Philby përmend edhe një episod për të ilustruar kostot njerëzore të tradhëtisë së tij.

Në kohën kur ishte me detyrë në Uashington si ndërmjtës mes shërbimeve sekrete britanike dhe atyre amerikane, Philby tradhtoi operacionin sekret të dërgimit të mijëra shqiptarëve të arratisur në vendin e tyre për të përmbysur regjimin komunist të Enver Hoxhës.

Philby tregon se informacionet për kohën dhe vendndodhjen e të ashtuquajturve diversantë ia kalonte KGB-së sovjetike dhe kjo e fundit më pas Sigurimit të Shtetit në Tiranë, i cili asgjësoi shumë prej tyre.

Në leksionin e tij, Philby pretendon se ka ndihmuar për parandalimin e luftës së tretë Botërore. Ai pretendon se, nëse nuk do të kishte kompromentuar operacionin dhe nëse ai do të kishte patur sukses, CIA dhe shërbimi sekret britanik do të tentoninin sërish të njëjtën gjë në vende të tjera komuniste si Bullgaria. Sipas tij, kjo do të çonte në ndërhyrjen e ish-Bashkimit Sovjektik, duke çuar në një luftë të vërtetë.

Kim Philby arriti të shndërrohej në një nga drejtuesit më të lartë të shërbimit sekret britanik SIS, siç njhej gjatë dhe pas Luftës së Dytë Botërore. Madje, ai ishte shumë pranë marrjes së postit të shefit të këtij shërbimi, para se të ndërronte kah e të dezertonte në Moskë.

 

Të fundit

Përpjekjet për të justifikuar ‘marrëveshjen’ që shuajti revolucionin

Nga Mero Baze Për të identifikuar personat të cilët donin të fitonin besimin tek Berisha kur ai po përpiqej të...

Ledjona tregon për të atin pas daljes nga “BBV3”: Ka pasur probleme shëndetësore

Në një intervistë të dhënë në “Ftesë në 5”, Ledjona ka folur për herë të parë për familjen e saj dhe mënyrën sesi ata...

EMRAT/ Kush janë të arrestuarit nga SPAK në Bashkinë e Tiranës

Emrat e dejtorëve të Erion Veliajt në Bashkinë e Tiranës të arrestuar ditën e sotme nga SPAK janë bërë publike. Mësohet se në pranga kanë...

Rryma e oqeanit përshpejtohet me nxehtësinë. Problem për akullin e Antarktidës

Shkenca Rryma Rrethore e Antarktikut intensifikohet me rritjen e temperaturave: është e destinuar të rritet në shpejtësi dhe të hajë akullin.   Elisabetta Intini   Çfarë mbart më...

I lumtur deri në… budallallëk

Nga Leonard Veizi Të lumtur në jetë të jetëve... Epo kjo është sentencë krejt folklorike. Sepse realiteti nuk do shumë mund për t’u kuptuar se është...

Lajme të tjera

Web TV