Provat midis 1979 dhe 1981 kanë përfunduar të kufizuara në përpjekjen për të shmangur humbjet bujqësore për shkak të efekteve të klimës
Ana Carrasco González
Midis vitit 1979 dhe 1981 në Spanjë përpjekja e parë për të rritur reshjet e shiut ndodhi përmes projektit për intensifikimin e reshjeve, i koordinuar nga Organizata Botërore Meteorologjike. Por shiu nuk u rrit kurrë përmes mbjelljes së reve.
“Në vitin 1979, në Valladolid, u zhvilluan teknika të ndryshme për të vëzhguar retë e vendit dhe ato nuk plotësonin asnjë lloj kushtesh të mundshme për të kryer përvoja të mbjelljes së reve. Projekti u paralizua”, thotë José Luis Sánchez, profesor i Fizikës së Zbatuar të Universitetit të León dhe studiues i këtyre eksperimenteve.
Dhe është se procesi që krijon një re dhe formimi i shiut, breshërit ose borës është kompleks. Sidoqoftë, ekziston mundësia e ndërhyrjes brenda reve duke injektuar jodur argjendi, i cili, falë strukturës së tij kristalore të ngjashme me akullin, rrit rritjen e ujit në renë e përmendur. Kjo ndërhyrje quhet “retë mbjellëse”. Dhe këtu “lloji i reve është thelbësor”, shpjegon Sánchez, për shkak të miliona tonë ujë që është brenda saj, vetëm 2% ose 3% precipitojnë. “Rritjet konsiderohen të larta kur, nëse do të binte 2%, bie 2.2%; është shumë pak por kjo do të thotë që ju keni rritur shiun në tokë me 10% ose 20%, dhe kjo është shumë “, vazhdoni.
Atje ku ka pasur sukses është në luftën kundër breshërit, i cili është aplikuar në zona të ndryshme të Spanjës (Comunitat Valenciana, Castilla-La Mancha, Madrid, Aragon, La Rioja ose Catalunya), praktikisht vazhdimisht që nga viti 79. “Anti- lufta me breshër që aktualisht ekziston në Spanjë më jep përshtypjen se është bërë pak në një mënyrë të veçantë, duke hequr Komunitetin e Madridit dhe këtu në Aragón “, komenton Fernando Peligero, drejtori menaxhues i konsorciumit Aragón anti-breshër.
Objektivi kryesor i tij është të shmangë humbjet në bujqësi si rezultat i breshërit. “Ne filluam në vitet 70 duke bërë mbjelljen e reve me pajisjet”, raporton Peligero rreth fillimeve të konsorciumit Aragón. Dhe ai vazhdon: “Lufta fillimisht u krye nga dhoma provinciale që grupoi fermerët dhe të cilët janë ata që janë më të interesuarit për sistemin. Ishte më shumë një shoqatë profesionale sesa diçka institucionale ose publike”.
Përmes dhomës provinciale, shoqatat e fermerëve kërkuan subvencione për të kryer operacionin e mbjelljes së reve. “Në secilin qytet kishte një person të ngarkuar kështu që kur Agjencia Shtetërore Meteorologjike (Aemet) dha paralajmërimin për rrezikun e breshërit, për të filluar operacionin,” vazhdon ai. Me kalimin e kohës, shoqatat e fermerëve formuan një rrjet të madh gjeneratorësh që u vendos që të zyrtarizohen dhe të kenë një natyrë publike në mënyrë që të hetohet më tej ky sistem dhe të përmirësohet ajo që tashmë ishte bërë.
Si ta bëjmë atë
Operacioni i kontrollit të breshërit i praktikuar në Spanjë konsiston në vendosjen e një sërë gjeneratorësh në tokë që të gjithë lëshojnë në të njëjtën kohë. “Ata duhet të jenë sipërfaqe mjaft të mëdha, domethënë është e nevojshme të vendosen zona prej 2,000, 3,000, 4,000 kilometra katrorë të paktën, sepse nëse jo, sistemi nuk funksionon mirë”, sqaron José Luis Sánchez. “Pastaj, nga toka dhe në pika të caktuara që duhet të studiohen më parë, vendosen sisteme që lëshojnë bërthama të jodurit argjendi në atmosferë”, thotë profesori në Universitetin e León.
Konsorciumi Aragón vuri bast për këtë operacion dhe investoi një sasi të konsiderueshme në blerjen e pajisjeve të përmirësuara që ishin në treg dhe u përdorën në Shtetet e Bashkuara. “Administrata pagoi për pajisjet dhe këshillat shkencore nga Universiteti i León, i cili ishte ai që projektoi gjeneratorët aktualë që kemi,” shpjegon Peligero.
Në Madrid ata nuk përdorin gjeneratorët e modernizuar të Aragonës, ata përdorin gjeneratorë Dessens, të cilët marrin emrin e projektuesit të tyre, Jean Dessens, një fizikan francez.
Burimi: lavanguardia
