Kurt Tuholski, pacifisti kozmopolit

113 563 lexime

124,178FansaPëlqeje

Nga Bujar Meholli

Kur i lexon këto vargje për nënën: “Na bëje bukë ne, na bije kafe dhe gjellë na ke gatuar dhe qepe dhe fshive, në punë u gdhive… gjithçka me ato duar, herë akull herë me zjarrmi, u plakën ato tani, tani te fundi je afruar, dhe erdhëm sot këtu, ne, fëmijët e tu, t’i puthim ato duar”, rrëqethesh nga forca e tyre, nga thjeshtësia me të cilën ato janë shkruar për sakrificën jetësore të nënës për fëmijët e saj dhe nga emocionet brenda nesh. Këto janë vargjet e Kurt Tuholskit, njërit prej autorëve gjermanë më të rëndësishëm të shekullit XX.
Kurt Tuholski u lind më 9 janar të vitit 1890 në Berlin. Ishte shkrimtar, gazetar, satirist, socialist dhe pacifist i shquar. Aktiviteti i tij ishte shumë domethënës për kohën. Ai shkroi artikuj të shumtë në lidhje me kërcënimin nazi-fashist për demokracinë, “rendin e ri evropian”, kundërshtoi hapur regjimin e Hitlerit; njihet si autor që përdori sërë pseudonimesh. Tuholski është ndër figurat më enigmatike të shekullit të kaluar. Sharmant, elegant, spiritual, kritik social, satirist, dashamirës i lirisë dhe paqes. Në vitin 1912 botoi librin “Rheinsberg”, një histori erotike, pleksur me histori lozonjare e dashuriçka që shpejt u bë popullor, për më tepër “bestseller”. Gjatë kësaj kohe, Tuholski tok me mikun e tij Kurt Szafranski, ilustrues, hapi një “book-bar” në Berlin ku secilit klient që i blinte librin, i ofronte një gotë “Schnapps” falas. Bari nuk qëndroi gjatë kohë i hapur, megjithatë libri vazhdonte të shitej dhe të përflitej. Bashkëpunimi me gazetat vazhdonte. Tuholski përdorte pseudonime të ndryshme si: Peter Panter, Ignaz Wrobel apo Theobald Tiger. Njihej kudo si gazetar i talentuar, usta i fjalës, por karriera e tij gazetareske ndërpritet nga Lufta I Botërore. Ai e urrente luftën, veten e konsideronte pacifist. Urrente gjithçka kishte të bënte me militarizmin.

Tuholski, hebre, lëviz drejt Rumanisë; atje sheh padrejtësi sociale dhe korrupsion, megjithatë e shijon në maksimum verën rumune që e gjerbte nëpër bar-kafe e mejhane të ndryshme. Pagëzohet si protestant, pasi që është distancuar nga besimi hebraik. Viti 1918 e gjen të rikthyer në Berlin. Aty është dëshmitar i diskutimeve rreth Traktatit të Versajës, protestave masive dhe radikalizmit politik që solli luftën dhe tmerret. Kurt Tuholski është thellësisht i dëshpëruar nga kjo klimë politike e vendlindjes së tij, nga vrasjet politike e ringjallja e forcave reaksionare.

Lexo edhe :  "Nëse fitoj do kuroj djalin", Meritoni shpërthen në lot teksa tregon për të birin

Pas angazhimit të shkurtër si redaktor në një gazetë propagandistike të krahut të djathtë, ai shkruan për gazetën komuniste “Arbeiter Illustrierte Zeitung”. Sidoqoftë mbetet republikan dhe demokrat; e ndiente se rreziku po afrohej, kërcënimi fashist ishte shfaqur në horizont. Vitet ’20 shënojnë lulëzimin e industrisë së argëtimit në metropolin Berlin. Shfaqje të shumta, të ashtuquajturat kabare argëtuese & teatri serioz, shfaqjet, lulëzuan kudo. Satiristi i shquar Tuholski shkroi satirat e tij në formën e shansoneve të kabaresë, po ashtu shumë polemika dhe humoreska. Kurt Tuholski njihej kudo për kritikën, sensin e pashoq të humorit – karizmi i tij i lindur tërhiqte gra e vajza të cilat e dashuronin. Mary Gerold qe gruaja të cilën Tuholski e dashuroi vërtet, por ajo më së fundi e braktisi. Letrën lamtumirëse të saj, e mbajti në xhepin e xhaketës gjer në vdekje. Sidoqoftë, karriera intelektuale po ecte mbarë – ai shkruante për gazeta, ishte orator i jashtëzakonshëm që zbriste nëpër shumë podiume ku fliste për paqen dhe kundërshtonte luftën. U bë anëtar i Lidhjes Gjermane për të Drejtat e Njeriut. Kurt Tuholski ishte kozmopolit – një njeri që udhëtonte shumë. Itinerari i tij përfshinte Berlinin, Parisin, Luganon, Londrën…

Libri tjetër i tij “Schloss Gripsholm”, histori dashurie me elemente komike dhe melankolike, bëri bujë, por në majin e vitit 1933 nazistët dogjën veprat e tij, sikurse të autorëve tjerë hebraikë, të konsideruara “jo gjermane”. Tuholski shpallet “armik” dhe pasaporta e tij e pavlefshme. I ndodhur në Suedi, nuk lejohet të punojë. Paratë i mungonin çdoherë e më shumë, shëndeti i përkeqësohej dita-ditës. Ideologjia fashiste, nacional-socializmi, po përparonte duke përfshirë Evropën mbarë. Kjo e dërmoi dhe e shkatërroi fare, ashtu sikur Zweig-un. Miku i tij, gazetar dhe fitues i çmimit “Nobel” për Paqe, 1935, Carl von Ossietzky, kapet dhe dërgohet në kamp përqendrimi ku torturohet dhe ndërron jetë më pas. Përfundimisht, Kurt Tuholski ngelet “shkrimtar i mbaruar, i marrë fund”. Ai e ndien se fuqitë po e lënë dhe guximi po i shkërmoqet. Më 21 dhjetor të vitit 1935 ndërron jetë nga mbidoza, ky pacifist kozmopolit që jetoi në kohëra të gabuara, të errëta, aspak të përshtatshme për personalitetin e tij hokatar e dashamirës ndaj jetës, qetësisë, paqes, lirisë…

Të fundit

Binjaku i tij martohet sot, çfarë po përgatit Donaldi për Romeon? (FOTO)

Sot në darkë në shtëpinë më të famshme në Shqipëri, “Big Brother VIP3”, do të ketë dasmë. Vëllai i...

Tensionet në Himarë/ Rama: Zgjedhja e Blerina Balajt, zhvillim pozitiv

Kryeministri Edi Rama ka reaguar për zgjdhjen e Blerian Balajt për drejtimin e Bashkisë Himarë. Në një postim në rrjetet sociale, Rama nënvizon se zgjedhja...

Mënyra për të përfituar pension për të moshuarit që nuk figurojnë në regjistra

Indeksimi i pensioneve këtë vit pritet që të bëhet në muajin tetor. Në tetor pensionistët do të marrin ca para më tepër në pagesën...

Studimi: Qentë mund të lidhin fjalët me objektet

Qentë janë në gjendje të kuptojnë disa fjalë që iu referohen objekteve në mënyrë të ngjashme sikurse njerëzit, gjeti një studim që ka analizuar...

Rriten temperaturat në vend, në fundjavë rikthehen grimcat e pluhurit nga Saharaja

Gjatë ditëve të ardhshme vendi ynë do të jetë nën mbizotërimin e masave ajrore të ngrohta që vijnë nga Afrika veriore. Në një lidhje “skype”...

Lajme të tjera

Web TV