Shpëtimi i Bankës së Silicon Valley sapo ndryshoi kapitalizmin

113 563 lexime

124,178FansaPëlqeje

Nga Roger Lowenstein

Pas një karriere të shkruar për dështimet e bankave, përfundova në mes të njërës kur banka ime, Silicon Valley Bank, u sekuestrua nga Korporata Federale e Sigurimit të Depozitave. Të shtunën, kur u përpoqa të paguaja një faturë në internet, u përshëndeta me këtë mesazh jo fort qetësues:

“Kjo faqe nuk do të jetë e disponueshme gjatë gjithë fundjavës, por do të rifillojë javën e ardhshme në përputhje me udhëzimet e ofruara nga F.D.I.C.” Nuk isha vërtet i shqetësuar; depozituesit e vegjël si unë e kishin përvetësuar prej kohësh rregullin se nuk kishte kuptim të shqetësoheshit për gjendjen e bankës suaj, pasi rreziqet e dështimit përballoheshin nga F.D.I.C.

Sigurimi federal i depozitave u prezantua 90 vjet më parë gjatë zemrës së Depresionit të Madh. Që atëherë, depozituesit e vegjël brenda F.D.I.C. kufiri i mbulimit kanë fjetur mirë. Tani, në dritën e dështimeve të bankave të ditëve të fundit dhe zgjerimit të mbulimit të F.D.I.C., pse do të shqetësohet ndonjë depozitues për rrezikun? Pasi ka shpëtuar plotësisht depozituesit e dy bankave, si do t’i refuzojë qeveria të tjerat?

E themeluar si pjesë e Aktit historik Glass-Steagall të vitit 1933, Korporata Federale e Sigurimit të Depozitave fillimisht siguroi sigurimin e depozitave deri në 2500 dollarë, të mbështetur nga primet nga bankat anëtare. Akti u shkrua nga dy demokratë, senatori Carter Glass i Virxhinias dhe përfaqësuesi Henry Steagall nga Alabama. Steagall donte të mbronte bankat rurale, të cilat kishin shumë depozitues të vegjël. Gjatë viteve 1920, çmimet e ulëta të fermave çuan në valë dështimesh bankash. Shtete të ndryshme miratuan sigurimin, por sistemet mbarëkombëtare dështuan. U prezantuan gjithashtu një sërë faturash për sigurimet federale.

Ideja ishte e diskutueshme. Presidenti i Shoqatës Amerikane të Bankierëve protestoi se sigurimi i depozitave ishte “i paqëndrueshëm, joshkencor dhe i rrezikshëm”. Ajo u kundërshtua nga Presidenti Franklin D. Roosevelt dhe nga sekretari i tij i Thesarit, William H. Woodin. Roosevelt e kundërshtoi sigurimin sepse mendonte se do të ishte i kushtueshëm dhe se do të inkurajonte sjelljen e keqe. Nëse nuk do të kishte nevojë të qetësoheshin depozituesit, atëherë bankat do të ishin të lira të merrnin të gjitha llojet e rreziqeve. Sot ne e quajmë këtë “rrezik moral”.

Në vitin 1933, rreth 4,000 banka dështuan. Roosevelt mori detyrën në mars dhe shpalli një festë kombëtare të bankës për të parandaluar më shumë dështime. Pas një debati të mprehtë, në qershor Roosevelt nënshkroi Aktin “Glass-Steagall”. F.D.I.C. definitivisht parandaloi panikun. Që nga krijimi i saj deri në hyrjen e Amerikës në Luftën e Dytë Botërore, bankat dështuan me një normë prej afër 50 në vit, jo keq duke pasur parasysh depresionin ekonomik në pjesën më të madhe të asaj periudhe. Dhe shumica e bankave që dështuan ishin të vogla.

Në periudhën e pasluftës, sigurimi i depozitave dukej se ishte krijuar për një epokë që nuk ekzistonte më. Bankierët e shkolluar në vitet 1930 prireshin drejt maturisë dhe industria ishte kundër rrezikut. Shkalla e dështimit ishte jashtëzakonisht e ulët. Gjithçka ndryshoi në vitet 1970 –‘80. Një kombinim i derregullimit financiar, ringjalljes së shpirtrave të ujqërve në Wall Street dhe inflacionit në rritje çuan në paqëndrueshmëri financiare dhe luhatje të normave të interesit. Dështimet bankare u kthyen.

Ditët e fundit, shumëkujt i janë kujtuar viti 2008 dhe ’09 (165 banka dështuan vetëm në këto dy vite). Por në pjesën më të madhe, ajo krizë nuk ishte rezultat i tërheqjes së fondeve nga depozituesit. Bear Stearns, Lehman dhe të tjerët dështuan ose kërkuan paketa shpëtimi sepse financimi brenda natës nga investitorët profesionistë u zhduk. Ajo u tha për dy arsye të mira: Bankat si Lehman ishin të ekspozuara ndaj një aktivi shumë të dobët dhe të mbajtur gjerësisht, me vlerë hipotekore. Ky panik ishte një sulm klasik bankar dhe i jep jehonë një episodi historik. Në vitet 1980, huadhënësit e njohur si “kursime dhe kredi” i kishin investuar fondet e tyre në hipoteka afatgjata duke paguar një normë fikse interesi. Kur Rezerva Federale, nën presionin e inflacionit në rritje, filloi të rriste normat, S.&L.’s duhej të paguante norma më të larta për të tërhequr depozita. Mospërputhja midis kostos së parave të tyre dhe normës (më të ulët) që fituan hipotekat e tyre e fundosi industrinë. Shumë kaluan në asete më të rrezikshme për të plotësuar kthimet e tyre, por ndërsa këto investime u përkeqësuan, problemet e tyre u përkeqësuan. Përafërsisht një e treta, ose rreth 1000, S.&.L. dështuan. F.D.I.C. nuk ishte i përfshirë (për fat të mirë), sepse S.&L. mbuloheshin nga një sigurues i veçantë federal. Kjo agjenci, e njohur si F.S.L.I.C., falimentoi dhe paketa e mëvonshme e shpëtimit u vlerësua se u kishte kushtuar taksapaguesve më shumë se 100 miliardë dollarë.

Lexo edhe :  Më shumë se 63 mijë njerëz kanë humbur jetën në rrugët e migrimit gjatë një dekade

Dështimi i Silicon Valley Bank duket pak si një S.&.L. krizë në miniaturë. Ashtu si homologët e tij të viteve 1980, S.V.B. u rrit jashtëzakonisht shpejt, kishte shumë aktive të kthyera në obligacione fikse afatgjata dhe inflacioni bëri që Fed të rriste normat e interesit, duke rritur koston e mbajtjes së depozitave. Ashtu si S.&.L., Banka e Silicon Valley ishte shumë e përqendruar. Ajo kujdesej për bizneset fillestare për të cilat një S.V.B. llogaria ishte çështje statusi. Një dijetar i teknologjisë, i cili kohët e fundit kishte ndërruar punë (a nuk po ndërrojnë gjithmonë punë?) më tha se në përvojën e tij, afërsisht dy të tretat e bizneseve fillestare kishin S.V.B. (banka pretendoi se gati gjysma e kompanive të teknologjisë dhe shkencës së jetës të mbështetura nga kapitali sipërmarrës i vendit ishin klientë).

Këto kriza provokuan një zgjerim të rrjetit federal të sigurisë. Deri në vitet 1970, F.D.I.C. kufiri i mbulimit të depozitave u rrit vetëm ngadalë. Por në vitin 1980, ndërsa bankat u vunë nën presionin e inflacionit në rritje, Kongresi e ngriti kufirin në 100,000 dollarë, për shkak të kundërshtimeve të F.D.I.C. vetë. Në krizën e vitit 2008, kufiri u rrit në 250,000 dollarë. Dhe pas dështimit të IndyMac në 2008, F.D.I.C., kur ishte e mundur, mbronte në heshtje depozituesit e pasiguruar.

Në shpëtimin e S.V.B. të premten dhe të Signature Bank në Nju Jork dy ditë më vonë, F.D.I.C. injoroi haptazi kufirin dhe shpëtoi të gjithë depozituesit, pavarësisht nga madhësia. Ky është një kërcim befasues. Depozituesit e shpëtuar me shtatë shifra ishin kryesisht kompani sipërmarrëse të zhytura në ideologjinë e investimit. Plani i parë i kapitalizmit është se ai sjell rrezik. Ju nuk mund të investoni në mënyrë të arsyeshme pa vlerësuar mundësinë e humbjes. Nëse firmat sipërmarrëse mbështeteshin në mendimin e grupit dhe jo në kujdesin e duhur financiar, kjo ishte puna e tyre. Në rastin e Signature, e cila ishte e ekspozuar ndaj industrisë së kriptove, shpëtimi ndoshta i shpëtoi kumarxhinjtë me asete spekulative. Zyrtarët federalë kanë shfrytëzuar një teknikë për të pretenduar se nuk është një paketë shpëtimi: Çdo pagesë e kërkuar e shpëtimit do të vijë nga një vlerësim i veçantë në bankat (private) dhe jo nga publiku. Bankat e kujdesshme, të cilat mbrojtën ekspozimin e tyre ndaj normave të interesit dhe pësuan një kosto konkurruese për ta bërë këtë, do të goditen me shpenzimet e shtuara. Me shumë mundësi, bankat do t’i kalojnë konsumatorët kostot e shpëtimit në formën e tarifave më të larta.

Në mënyrë të rreptë, siguria e Presidentit Biden se taksapaguesit nuk janë në linjë, ishte e saktë. Megjithatë, në kuptimin që klientët bankar janë një grup mjaft i madh, “publiku” do të preket.

Rregullatorët qartësisht nuk arritën të monitoronin mospërputhjen jo të shëndetshme të aktiveve dhe detyrimeve të S.V.B. Puna e tyre do të jetë më e vështirë në të ardhmen, pasi marrja e rrezikut për depozita është bërë efektivisht socializuar. Po sikur një bankë të zgjedhë të tërheqë më shumë fonde duke rritur normën e interesit të depozitave? A mund ta lejojnë rregullatorët? Prisni një sekondë, këtë bëjnë të gjitha bankat.

Pasi të merrni rrezikun nga një pjesë e operacioneve të një banke, është e vështirë të lini që parimet e tregut të qeverisin pjesën tjetër. Ne duhet të presim, minimalisht, standarde më të ashpra për kapitalin bankar (siç ekziston tani në bankat më të mëdha), më shumë rregullime dhe kosto më të larta. Siç ka parashikuar buletini i kësaj gazete DealBook, më shumë kredi do të largohen nga institucionet anëtare të F.D.I.C. në të ashtuquajturat banka hije, si fondet mbrojtëse, jashtë fushëveprimit të rregullatorëve.

Në dështimet e bankave të kaluara, depozituesit e pasiguruar nuk i humbën të gjitha – 10 për qind deri në 15 për qind ishte tipike. Dhe në këtë episod, nuk kishte asnjë aset sistematikisht të keq à la hipoteka në vitin 2008. Duke pasur parasysh se rreziku ishte i përmbajtur dhe që Rezerva Federale u ofron likuiditet bankave që përballen me rreme (dhe siguroi likuiditet urgjent këtë javë), duke lejuar depozituesit e pasiguruar të bankat që nuk arrijnë të pësojnë një prerje flokësh mund të kenë qenë më të shëndetshme për sistemin në planin afatgjatë. Dhe paketa e shpëtimit nuk bën asgjë për të trajtuar gjendjen që nxiti paqëndrueshmërinë financiare: inflacionin. Madje mund ta përkeqësojë atë. Kjo nuk është ajo që Henry Steagall kishte në mendje.

Burimi: New York Times/ Përgatiti për botim: L.Veizi

 

Të fundit

“Voyage Privé”: Shqipëria, zbuloni thesarin e fshehur të Mesdheut

Dëshironi të bëni zbulime të reja? Magjepsuni nga pasuritë historike dhe kulturore të Shqipërisë, shkruan revista franceze e udhëtimeve...

Të dielën ndryshon ora, akrepat shkojnë një orë para në Festën e Pashkës

Të dielën, më 31 mars 2024, do të kthehet ora verore. Akrepat e orës do të zhvendosen një orë përpara, pra nga ora 03:00...

‘Do të kemi temperatura të larta’, meteorologia zbulon surprizat e motit për fundjavën

Kjo fundjavë pritet të ketë një mot të qëndrueshëm, me temperature të relativisht të larta. Meteorologia Lajda Porja tha se edhe fillimi i muajit të...

Nuanca blu si askund tjetër / Ky plazh në Jug të Shqipërisë renditet i pari

Plazhi i “Pasqyrave” mes Sarandës dhe Ksamilit është renditur i pari në botë për ujin me ngjyrën më blu të theksuar. Duke përdorur imazhe satelitore...

Arrestimi i dy kryebashkiakëve, sot zgjidhet kryetari i ri i Himarës

Pas arrestimit dhe dorëheqjes së Jorgo Goros nga posti kryebashkiakut në detyrë të Himarës, vendi ka mbetur pa drejtues. Përpos Jorgo Goros, në burg ndodhet...

Lajme të tjera

Web TV