Prej një viti fjala “dron” merr gjithnjë e më pak kuptime fisnike.
Nëse deri në fillim të vitit 2022 kemi dëgjuar për të kryesisht për aplikime në fushën fotografike dhe audiovizive , meteorologjike apo të hapësirës ajrore (por edhe për transportin e ilaçeve dhe organeve për transplantim , për të luftuar gjuetinë pa leje, etj.), me shpërthimin e luftës në Ukrainë, kjo teknologji aviacioni është gjithnjë e më shumë i lidhur me luftën.
Dhe kjo nuk duhet të na habisë: Si shumë teknologji të tjera të përdorimit të përditshëm ( web , GPS , etj.), edhe dronët janë në fakt një shpikje thjesht ushtarake, e “rikonvertuar” vetëm më vonë në përdorime civile apo edhe rekreative.
Paraardhësi i UAV-së së sotme (Unmanned Aerial Vehicle, në italisht APR, Aeromobile a Pilotaggio Remoto), u shpik në vitin 1918 nga inxhinieri amerikan Charles Franklin Kettering, i cili projektoi një silur të kontrolluar me radio, pararendësin e raketave të sotme të lundrimit.
Ai e quajti atë “Kettering Bug”, insekti i Kettering, dhe është kurioze të theksohet se fjala “dron” gjithashtu ka një etimologji të ngjashme: ajo vjen nga gjermanishtja drohne, ose “drone” (mashkulli i bletës), për shkak të gumëzhima tipike që prodhon kur ngrihet, e ngjashme me atë të një tufe bletësh.
Ngjashmëria me insektet, megjithatë, ndalon këtu.
Nëse mendoni për një dron luftarak si një variant më të madh, “të ulët” të “helikopterëve” që bëjnë fotografi në festa dhe dasma, ju jeni krejtësisht jashtë objektivit.
Dronët ushtarakë duken më shumë si aeroplanë ose bombardues stealth, shpesh duke arritur madhësinë e tyre.
Nga ana tjetër ato përdoren për të hedhur pajisje që peshojnë edhe disa qindra kg.
Mjafton të thuhet se një nga modelet më shqetësuese nga pikëpamja e skenarit aktual të luftës është S-70 Okhotnik, një dron aktualisht në prodhim nga kompania ruse Sukhoi, shumë i ngjashëm me një bombardues luftarak, me peshë 20 tonë. dhe të aftë për të udhëtuar me 1000 km/h.
Shumica dërrmuese e dronëve janë gjithsesi me përmasa më të vogla.
Departamenti i Mbrojtjes i Shteteve të Bashkuara i klasifikon ato në pesë kategori qartësisht të dallueshme: të vogla (të vogla, deri në 9 kg), të mesme (të mesme, deri në 25 kg), të mëdha (të mëdha, deri në rreth 600 kg) dhe më pas grupet 4. dhe 5 (më e madhe dhe më e madhe), të dyja më të rënda se 600 kg dhe me karakteristika të ndryshme, të aftë për të vepruar deri në 5-6000 metra lartësi dhe për të arritur shpejtësi mbi 500 km/h.
Meqenëse nuk ka standardizim ndërkombëtar, çdo shtet dhe çdo zonë gjeografike ka klasifikimin e vet; në Evropë është e rregulluar nga EASA (Agjencia Evropiane e Sigurisë së Aviacionit).
Përdorimi i kësaj teknologjie në luftë ngre gjithashtu pyetje morale, mbi të gjitha sepse avantazhi i mos rrezikimit të jetës së një piloti të vërtetë tejkalohet kryesisht nga rreziku real i një rritjeje eksponenciale të viktimave civile.
E gjithë kjo me rrethanë rënduese, sipas disa ekspertëve, se duke qenë se këto armë kontrollohen “në distancë” nëpërmjet një monitori, ato mund të krijojnë edhe një lloj efekti videoloje.
Kjo nënvizohet kryesisht nga shoqatat jofitimprurëse si Amnesty International dhe Human Rights Watch, të cilat denoncojnë mungesën e të dhënave të qarta për numrin e misioneve dhe për ato të viktimave kolaterale.
Përshtati për shqip Fjala.al
