Nëse vetëm një çift do t’i mbijetonte fundit të botës, a do të mjaftonte kjo për të rivendosur specien njerëzore?
Përndryshe, sa të mbijetuar do të na duheshin për të ruajtur një diversitet të mirë gjenetik?
Ai i një çifti të fundit njerëzor që shpëtoi nga Harmagedoni, apo edhe i njerëzimit i reduktuar në pak individë, është një skenar i zakonshëm i shumë filmave post-apokaliptikë.
Sa realiste është që dy “Adami dhe Eva” të reja mund të ripopullojnë një planet të tërë? Përgjigja e shkurtër është kjo: nuk është realiste , nuk ka shpëtim nga ligjet e gjenetikës.
Në çdo rast, pyetja është me interes shkencor: debatohet, për shembull, nga ata që merren me ruajtjen e kafshëve dhe specieve afër zhdukjes, por edhe nga ata që studiojnë misionet afatgjata hapësinore dhe mundësinë e (me sukses ) vendosja e kolonistëve në planetë të tjerë.
LOJA E “ÇKA NËSE NDODH”. Nëse dikush zgjeron imagjinatën , brezi i parë i lindur në çift do të ishin vëllezër, i dyti do të ishin kushërinj. Edhe nëse tabuja e incestit do të kapërcehej, rezultatet e këtyre bashkimeve të para nuk do të ishin aspak të rrezikshme nga pikëpamja gjenetike.
Një studim i kryer në Çekosllovaki ndërmjet viteve 1933 dhe 1970 tregoi se 40% e fëmijëve të lindur nga prindër të lidhur në shkallën e parë kishin një handikap serioz, fatal në 14% të rasteve.
RREZIK I DYFISHTË. Në fakt, secili prej nesh trashëgon dy kopje të secilit gjen, një nga secili prej prindërve tanë.
Shumë sëmundje për shkak të mutacioneve gjenetike nuk manifestohen nëse të dy gjenet nuk mbajnë të njëjtin defekt.
Nëse prindërit janë gjenetikisht të ngjashëm, ka një probabilitet më të madh që përbërja gjenetike fillestare të jetë e ngjashme dhe që variantet që normalisht do të mbeten latente (recesive) do të shfaqen sepse janë të pranishme në ADN-në e babait dhe nënës.
Një shembull i këtij lloji të zhvendosjes gjenetike u studiua në ishullin Pingelap në Paqësorin perëndimor.
Në 1775 një tajfun zhduku 90% të popullsisë, duke lënë vetëm rreth njëzet të mbijetuar. Përpjekja e tyre për të ripopulluar ishullin i hapi rrugën akromatopsisë , një lloj verbërie ngjyrash që transmetohet gjenetikisht. Zakonisht ndodh në një në 33,000 amerikanë: në ishullin, i cili sot strehon më pak se 400 banorë, një e dhjeta e popullsisë vuan prej tij.
SHEMBULLI I MBRETËRVE. Një mënyrë për të frenuar dëmin do të ishte sigurimi i shumë fëmijëve për çdo çift, në mënyrë që të paktën disa të jenë të shëndetshëm dhe të mund të përjetësojnë speciet. Por edhe kështu, çfarë do të ndodhte brez pas brezi? Gjërat nuk priren të përmirësohen, siç tregohet nga ngjarjet e shumë familjeve mbretërore evropiane.
Pas 9 brezash martesash midis të afërmve të gjakut për të forcuar aleancat, Habsburgët e Spanjës panë lindjen e Charles II, i cili erdhi në botë me një seri të gjatë paaftësish fizike dhe mendore.
Origjina e tij familjare ishte aq e “ngatërruar” sa që koeficienti i lidhjes familjare – pjesa e trashëgimisë gjenetike që një individ merr, identike, nga babai dhe nëna e tij për shkak të lidhjes së tyre farefisnore – ishte më i madh se ai i një individi që është djali i dy vellezer..
JO SHUMË PJELLORE… Një nga efektet më serioze të çiftëzimit midis individëve gjenetikisht të ngjashëm është ulja e cilësisë së spermës dhe bashkë me të edhe fertiliteti. Në papagajtë kakapo të Zelandës së Re, të cilët tani mbeten në një numër të vogël prej vetëm 125 ekzemplarësh, përqindja e vezëve që nuk çelin është rritur nga 10% në 40%.
Bashkimi me Neandertalët u dha paraardhësve tanë një shtysë shtesë, nga pikëpamja gjenetike, duke rritur sistemin e tyre imunitar.
Diversiteti i ulët gjenetik do të përfundonte duke dobësuar këtë mbrojtje, duke na bërë të prekshëm ndaj kërcënimeve që kishim harruar; Çuditë fizike të shprehura nga personazhet më parë recesive do të bëheshin gjithashtu të tilla që do të bënin që speciet njerëzore të marrin pamje të ndryshme nga ato që ne njohim.
NJË USHTRI MË E MADHE. Nëse një çift nuk është i mjaftueshëm, sa individë do të nevojiteshin atëherë për të garantuar një popullatë të re tokash të shëndetshëm? Sipas disa vlerësimeve, nga 500 deri në 5000 individë, për të kompensuar humbjet gjenetike të rastësishme që ndodhin midis brezave.
Megjithatë, në rastin e udhëtimit në hapësirë , për shembull në Proxima Centauri (4,2 vite dritë nga shtëpia), mund të nevojiten më shumë. Për të shmangur ndërthurjen midis të afërmve dhe për të ribalancuar shkallën e lartë të vdekshmërisë që merret parasysh për udhëtimet në hapësirë, një mision ndër brezash duhet të transportojë të paktën 10 mijë individë dhe deri në 40 mijë , mundësisht të ndarë në disa anije kozmike, në rast se disa humbën gjatë udhëtimit./ Përshtatur nga Focus.it S.M
