Me vdekjen e liderit të opozitës në një burg në veri të Rrethit Arktik, peizazhi i zymtë politik i Rusisë tani është shumë më i errët.
Navalny simbolizonte përpjekjen e pamëshirshme të Putinit për të fshirë mbetjet e fundit të opozitës politike nga Rusia. Gjatë aktivizmit të tij shumëvjeçar, Navalny dhe mbështetësit e tij panë tubimet e tyre të protestës të mbylleshin nga policia e trazirave, u bastisën zyrat e tyre, dhe arrestime të panumërta që i futën aktivistët në burg, ose u detyruan të largoheshin nga vendi.
Vetë Navalny pagoi një çmim jashtëzakonisht të lartë për aktivizmin e tij. Nën mbikëqyrjen e vazhdueshme nga shërbimet e sigurisë së Putinit, Navalny i mbijetoi një helmimi thuajse vdekjeprurës nga agjenti nervor Novichok, megjithatë u kthye në mënyrë sfiduese në Rusi, në vend që të qëndronte rehat në mërgim. Ai u arrestua menjëherë pas kthimit të tij në Moskë.
Ajo që pasoi ishte një parodi e drejtësisë penale, pasi prokurorët rusë grumbulluan akuza kundër Navalny, i cili vazhdoi të kundërshtojë Putinin. Në një paraqitje në gjykatë me video, u shfaq një Navalny i dobët, i dobësuar nga një grevë urie që përbuzi presidentin, duke thënë: “Do të doja të them që mbreti juaj është i zhveshur dhe tani tani janë miliona njerëz që e njohin realitetin. Është mjaft e qartë. Njëzet vjet sundim i paaftë kanë ardhur deri këtu: ka një kurorë që i rrëshqet nga veshët”, tha Navalny.
“Mbreti juaj lakuriq do të sundojë deri në fund, nuk i intereson vendi, është i kapur pas pushtetit dhe dëshiron të sundojë pafundësisht.”
Por edhe gjatë një turneu brutal në sistemin penal të Rusisë, Navalny ruajti qetësinë e tij – dhe sensin e tij të jashtëzakonshëm të humorit.
Ishte prekëse kur Navalny postoi një foto të tij me gruan e tij Yulia në ditën e Shën Valentinit, postimi i tij i fundit në Telegram.
“Zemër, gjithçka është si në një këngë me ty: mes nesh ka qytete, dritat e ngritjes së aeroporteve, stuhitë blu të dëborës dhe mijëra kilometra”, shkroi ai. “Por unë e ndjej se je afër çdo sekondë dhe të dua gjithnjë e më shumë.”
Vdekja e Navalny vjen ndërsa Putin, i cili ka qenë në pushtet që nga nata e Vitit të Ri 1999, është drejt mandatit të pestë. Zgjedhjet presidenciale të marsit do të jenë një akt i teatrit politik: Boris Nadezhdin, kandidati i vetëm që kundërshton luftën e Putinit kundër Ukrainës, është ndaluar të kandidojë dhe vota do të dërgojë një mesazh për rusët dhe për botën: Populli rus është prapa Putin, dhe pas luftës kundër Ukrainës. Nuk ka vend për t’i dhënë ajër Navalny në mediat shtetërore në prag të karnavalit zgjedhor.
Vdekja e liderit të opozitës shënon gjithashtu fundin e një epoke për Rusinë. Navalny ishte shfaqur si lideri më i shquar i opozitës ruse pas vrasjes së kritikut të hapur të Putinit, Boris Nemtsov në vitin 2015, në pamje të qartë të Kremlinit. Ajo vrasje gjithashtu tronditi thellësisht shoqërinë ruse, por ishte një kohë shumë e ndryshme. Në kohën e vrasjes së tij, Nemtsov dhe ekipi i tij po hetonin dislokimin e trupave ruse në rajonin Donbas të Ukrainës lindore, diçka që qeveria ruse e mohoi zyrtarisht.
Tani ajo luftë është e hapur, pas pushtimit në shkallë të plotë të Ukrainës në shkurt 2022. Dhe Rusia ka futur ligje të reja që e bëjnë të paligjshme kritikimin e ushtrisë. Protestat masive kundër korrupsionit që Navalny dikur arriti të mobilizonte përpara pushtimit tani duket se nuk ka gjasa të përsëriten në jetën e Putinit. Artikujt dhe videot investigative që Navalny dhe ekipi i tij publikuan dikur në internet, duke arritur miliona rusë, përballen me censurë gjithnjë e më mbytëse.
Përgjigja e Kremlinit për vdekjen e Navalny, atëherë, do të jetë e qartë. Putini refuzoi në mënyrë të kategorike të shqiptojë emrin e Navalny , duke lënë të kuptohet shqetësimi i thellë për legjitimitetin që Navalny komandonte si lider i opozitës. I pyetur në një konferencë shtypi të vitit 2017 se pse qeveria e tij kishte frikë nga konkurrenca nga Navalny, Putin përsëri refuzoi të shqiptonte emrin e Navalny, ai shmangi pyetjen. Dhe ai e bëri të qartë se e shihte opozitën demokratike të Rusisë si një kërcënim ekzistencial./O.S
