Të rinjtë në Shqipëri dhe Rajonin e Ballkanit në shumicën dërrmuese preferojnë që të kryejnë studimet e larta dhe të zhvillohen në karriere. Sipas një ankete që ka bërë Fondi Europian i Trajnimeve pjesë e Bashkimit Europian (ETF) rreth 81.9 për qind e të rinjve në Shqipëri dhe në Rajon duan të përfundojnë studimet e larta, teksa vetëm 2.98% për qind preferojnë arsimin fillor, 8.9 % arsimin e mesëm dhe një pjesë tjetër prej 6.5% nuk e kanë të qartë se si do të vijojë karrierën mësimore.
Pjesa dërrmuese e të rinjve rreth 82% thanë se synojnë të përfundojnë një nivel të arsimit të lartë (ku përfshihen studimet me cikël të shkurtër bachelor, master, doktoratura ose ekuivalentët e tyre). Nga adoleshentët shqiptare që duan arsimin e lartë, 11.4% e tyre duan vetëm studimet bachelor, 34,1% e tyre duan edhe studimet master dhe 27.3 për qind duan edhe doktoraturen. Synimet për nivelet e arsimit të lartë të te rinjve shqiptare janë të ngjashme me rajonin (shiko grafikun e mëposhtëm) përveçse në Rumani ku vetëm 5,5% e të rinjve synojnë doktoraturën).
Pjesëmarrësit në anketë dhe në fokus grupeve përmendën se të rinjtë përballen me pritshmëri të mëdha nga familjet dhe shoqëritë e tyre. Prandaj, këto aspirata arsimore mund të pasqyrojnë në një masë të madhe pritshmëritë familjare dhe për rrjedhojë shoqërore, për të arritur arsimin më të lartë të mundshëm. Analiza e ETF tregon se megjithatë, këto pritshmëri janë shumë problematike, sepse ato nuk pasqyrojnë domosdoshmërisht nevojat e tregut të punës apo të aftësive. Pritshmëritë e prindërve shpesh nuk i njohin mundësitë për sa i përket pagave, karrierës dhe kënaqësisë në punë që mund të vijnë nga këshillat profesionalë.
Studimet gjurmuese mbi punët që bëjnë të diplomuarit mund të jenë një mjet shumë i dobishëm për të udhëzuar të rinjtë që nuk kanë nisur ende studimet e larta. Anketat e fuqisë punëtore dhe statistikat e tregut të punës janë elementë të rëndësishëm si informacion për të rinjtë në fazat e hershme të arsimit. Si në Shqipëri dhe rajon të rinjtë synojnë të mbi-kualifikohen në profesione elementare që nuk kërkojnë arsim të lartë të tilla si bujqësia, pylltaria, peshkimi dhe zejtaria. Profesionet elementare pëlqehen nga 60 për qind e të rinjve të cilët gjithashtu duan të kenë një nivel të lartë shkollimi edhe pse nuk është nevojshme. ETF vë në dukje se shkollat në Rajon duhet të zhvillojnë në kurikulat mësimore që të ndihmojnë nxënësit të kuptojnë marrëdhënien ndërmjet niveleve të arsimit, profesioneve dhe perspektivat e punës./ Monitor
