Një studim i ri që kombinon teknikat e datimit me radiokarbon dhe inteligjencën artificiale ka zbuluar se disa prej Rrotullave të Detit të Vdekur, një nga gjetjet arkeologjike më të rëndësishme të historisë, mund të jenë më të vjetra sesa mendohej më parë.
Sipas raportit të publikuar në revistën PLOS One nga Mladen Popović, i cili është gjithashtu dekan i Fakultetit të Fesë, Kulturës dhe Shoqërisë në Universitetin e Groningenit në Holandë, disa dorëshkrime biblike datojnë rreth 2,300 vjet më parë, duke shtuar afërsisht 100 vite në moshën e tyre në krahasim me vlerësimet tradicionale.
“Rrotullat e Detit të Vdekur ishin jashtëzakonisht të rëndësishme kur u zbuluan, sepse ndryshuan plotësisht mënyrën se si mendojmë për judaizmin e lashtë dhe krishterimin e hershëm. Nga rreth 1,000 dorëshkrime, pak më shumë se 200 janë ato që ne i quajmë Dhiata e Vjetër biblike, dhe ato janë kopjet më të vjetra që kemi të Biblës Hebraike. Ato na dhanë shumë informacion se si dukej teksti në atë kohë”, tha Popović.
Rrotullat u gjetën për herë të parë në vitin 1947 në shkretëtirën e Judesë pranë Detit të Vdekur dhe përbëjnë kopjet më të vjetra të Dhiatës së Vjetër, të shkruara kryesisht në hebraisht. Këto dorëshkrime kanë ndryshuar kuptimin mbi judaizmin dhe krishterimin e hershëm, duke ofruar një pasqyrë të rëndësishme mbi jetën kulturore dhe fetare të asaj periudhe.
Përveç rëndësisë fetare, Rrotullat përfaqësojnë prova materiale të një periudhe historike thelbësore, duke i lejuar studiuesit të kuptojnë më mirë evoluimin kulturor të shoqërive të lashta.
Ky studim sugjeron se disa nga dorëshkrimet mund të datojnë nga fundi i shekullit të katërt para Krishtit, duke hapur rrugën për rifreskimin e njohurive mbi historinë biblike dhe të Mesdheut të lashtë./kb
