Mbreti Aleksandër Obrenoviç i Serbisë u vra natën e 10–11 qershorit 1903 (sipas kalendarit të vjetër: 28–29 maj), në një grusht shteti të dhunshëm të organizuar nga një grup oficerësh të ushtrisë serbe, të njohur si “Oficerët e Zinj” ose pjesë e një grupi konspirativ që më pas do të ndikonte në formimin e shoqatës “Dora e Zezë” (Crna Ruka).
Rrethanat e vrasjes
Shkaku kryesor ishte pakënaqësia e gjerë politike dhe ushtarake ndaj mbretit Aleksandër dhe veçanërisht ndaj gruas së tij, mbretëreshës Draga Mašin, të cilën ai e kishte martuar në mënyrë të diskutueshme. Draga ishte më e madhe në moshë dhe pa prejardhje fisnike, dhe shumë e konsideronin këtë martesë një skandal që diskreditonte dinastinë Obrenoviç.
Mbreti Aleksandër kishte ndërhyrë në mënyrë autoritare në qeverisje, kishte shpërndarë parlamentin dhe kishte ndërruar kushtetutën disa herë. Reformat e tij autoritare dhe ndikimi i gruas së tij në vendimmarrje kishin shtuar pakënaqësinë.
Vrasja
Gjatë natës, një grup oficerësh të armatosur hynë në Pallatin Mbretëror në Beograd. Ata sulmuan gardën mbretërore dhe, pas një kërkimi të tensionuar, gjetën mbretin dhe mbretëreshën të fshehur në një dollap ose pas një paneli sekret në dhomën e gjumit.
Çifti mbretëror u qëllua me armë zjarri, u ther me shpata dhe u masakrua brutalisht, duke u hedhur nga një dritare e katit të dytë të pallatit. Trupat e tyre u lanë për orë të tëra të shtrirë në oborrin e pallatit.
Pas vrasjes së tyre, një numër i afërm i mbretëreshës Draga, përfshirë vëllezërit e saj dhe zyrtarë të tjerë të lartë të besuar të mbretit, gjithashtu u vranë nga rebelët.
Pasoja
Dinastia Obrenoviç, që kishte sunduar Serbinë me ndërprerje që nga viti 1815, u shua me këtë akt.
Në vend të saj, u vendos në fron Petar Karađorđević, përfaqësues i një dinastie rivale, e cila më pas do të luante një rol kyç në historinë e Jugosllavisë.
Grushti i shtetit i vitit 1903 ishte një moment kyç në historinë moderne të Serbisë, që çoi në afrimin me fuqitë perëndimore dhe ndikoi thellësisht në politikën ballkanike të dekadave në vijim.
Në aspektin simbolik dhe praktik, kjo ishte një nga vrasjet më brutale politike në Evropën moderne, e cila ndikoi drejtpërdrejt në trazirat e mëvonshme ballkanike dhe rrjedhimisht në ngjarjet që çuan në Luftën e Parë Botërore.
Përgatiti: L.Veizi
