Përgatiti: Leonard Veizi
Një krismë e vetme u dëgjua mes zallamahisë që kishte pushtuar Durrësin. Plumbi që përshkoi ajrin më 15 qershor 1914, do të shënonte jo thjesht rënien e një ushtari, por flijimin e të parit oficer të huaj që dha jetën për Shqipërinë. Koloneli holandez Lodewijk Wessel Thomson ra dëshmor, i qëlluar nga forcat rebele që sulmuan Durrësin, duke lënë pas vetes jo vetëm dhimbje, por edhe një trashëgimi që do të qëndronte si gur themeli i qëndrueshmërisë shqiptare…
…Vetëm 4 ditë më pas do të kremtonte 45 vjetorin e lindjes. Sepse në kredencialet e tij shkruhet se: Lodewijk Wessel Thomson, u lind më 11 qershor 1869. Ai ishte oficer holandez me përvojë ushtarake, i dërguar nga Mbretëria e Holandës si pjesë e misionit ndërkombëtar të Fuqive të Mëdha. Detyra e tij ishte organizimi i forcave të rendit publik (xhandarmërisë) në Shqipërinë e sapokrijuar, që sapo ishte shpallur e pavarur.
Trazirat
Pas shpalljes së pavarësisë më 1912 dhe vendosjes së Princ Vidit si sundimtar, vendi u gjend mes trazirash të brendshme, që vinin nga forca që kundërshtonin autoritetin e princit, si dhe nga interesa të huaja që synonin të ndikonin të ardhmen e Shqipërisë.
Thomson u dërgua me mision paqeruajtës nga Fuqitë e Mëdha — që përfshinin Austro-Hungarinë, Francën, Britaninë e Madhe, Gjermaninë, Italinë dhe Rusinë — për të organizuar dhe forcuar xhandarmërinë shqiptare, me qëllim vendosjen e stabilitetit.
Kontributi i Kolonelit Thomson qëndron veçanërisht në:
Organizimin e xhandarmërisë:
Ai u dërgua nga Fuqitë e Mëdha si pjesë e misionit holandez për të formuar forcat e rendit, që do të mbanin stabilitetin, do të vendosnin rregull dhe do të forconin autoritetin e qeverisë qendrore.
Trajnimin e kuadrove:
Nën udhëheqjen e tij, oficerë holandezë filluan të stërvitnin forca shqiptare që do të shërbenin si bërthama e xhandarmërisë kombëtare.
Ruajtjen e stabilitetit:
Në kushtet e trazirave, rebelimeve të brendshme dhe ndikimeve të huaja, prania e misionit holandez që ai drejtonte synonte të vendoste autoritetin e shtetit, të mbronte institucionet dhe të parandalonte copëtimin e vendit.
Ndikimi
Thomson u bë emblemë e përpjekjeve që Fuqitë e Mëdha bënë për të stabilizuar Shqipërinë e pavarur, si dhe e sakrificës që ai dha, duke rënë në detyrë.
Vdekja e tij pati ndikim të madh, si brenda vendit, ashtu edhe ndërkombëtarisht. Ajo theksoi paqëndrueshmërinë e thellë që po kalonte Shqipëria e sapolindur, si dhe vështirësitë që Fuqitë e Mëdha kishin për të vendosur rregull.
Flijimi i Thomsonit u shndërrua në dëshmi të vështirësive që po kalonte Shqipëria, por edhe të angazhimit që vendet europiane kishin për të ndihmuar shtetin e ri të qëndronte. Emri i Thomsonit mbetet i nderuar si njeriu që u flijua për vendosjen e rendit dhe qëndrueshmërisë në Shqipëri.
Sot, Lodewijk Thomson nderohet si një nga figurat që u flijuan për qëndrueshmërinë e shtetit shqiptar. Emri i tij qëndron i përjetësuar në monumente, rrugë dhe dokumente historike, si dëshmi e rolit që ai luajti, edhe pse qëndrimi i tij ishte i përkohshëm, në organizimin e vendit të ri.
