30 qershor 1908
Në agimin e një dite të zakonshme vere, më 30 qershor 1908, qielli mbi Siberinë lindore u çel befas nga një dritë verbuese, si një diej i dytë që kishte rënë papritur mbi Tokë. Pak çaste më vonë, një shpërthim i furishëm tronditi stepat e largëta të rajonit Tunguska, duke rrëzuar pemë në një rreze prej mbi 2,000 kilometra katrorë, duke shkrirë trupat e kafshëve dhe duke lënë pas një tokë të heshtur, të djegur dhe të çorientuar.
Zonat e banuara ndodheshin larg epiqendrës, ndaj nuk pati viktima njerëzore të konfirmuara — por dëshmitarët folën për një top zjarri që kaloi në qiell, për një valë goditëse që hodhi njerëz përtokë nga kilometra larg, dhe për një tingull bubullime që u dëgjua deri në Evropë. Mjete matëse në Londër dhe Berlin regjistruan luhatje të atmosferës, dhe netët që pasuan u ndriçuan nga një perëndim i pazakontë, për shkak të grimcave të imta të hedhura në shtresat e larta të atmosferës.
Për dekada, shkaku i shpërthimit mbeti mister. Ekspedita e parë shkencore në zonën e Tunguskës, e drejtuar nga Leonid Kulik në vitin 1927, nuk gjeti asnjë krater të dukshëm, as fragmente të mëdha meteoriti. Toka ishte rrafshuar nga forca e shpërthimit, pemët e djegura ishin të përkulura si kallamishte — por objekti që e kishte shkaktuar, dukej se kishte zhdukur vetveten.
Sot, shumica e shkencëtarëve pajtohen se ngjarja është pasojë e shpërthimit në atmosferë të një meteoroidi ose komete, rreth 50–60 metra në diametër, i cili u nxe në mënyrë ekstreme gjatë hyrjes në atmosferë dhe shpërtheu në një lartësi prej 5 deri në 10 kilometra mbi sipërfaqen e tokës, duke çliruar energji të barasvlershme me 15 megatonë TNT — rreth një mijë herë më e fuqishme se bomba atomike e Hiroshimës.
Megjithatë, mungesa e një krateri dhe mosgjetja e fragmenteve të mëdha ka nxitur teori të shumta alternative: nga vizita e alienëve, te shpërthime eksperimentale të energjisë, apo fenomene të panjohura natyrore. Tunguska ka mbetur një simbol i misterit kozmik, por edhe një kujtesë e brishtë për sa të pambrojtur jemi përballë forcave të universit.
Në një epokë kur bota ende nuk kishte njohur as makthin e Luftës së Parë Botërore, shpërthimi i Tunguskës ishte një paralajmërim pa fjalë — që gjithçka që është e njohur, mund të përmbyset nga ajo që vjen nga qielli.
Përgatiti: L.Veizi
