Matematikanja Emmy Noether, e persekutuar si grua hebreje në Gjermaninë naziste, formuloi teoremën që i mundësoi Ajnshtajnit të zhvillonte teorinë e relativitetit.
Një grua në një epokë të dominuar nga meshkujt dhe një hebreje në një vend të qeverisur nga nazistët. Por nëse këmbëngulja dhe dashuria e saj e pakufishme për matematikën i lejuan asaj të duronte dhe në fund të fundit të mposhtte maçoizmin akademik, forca e karakterit të saj ishte e padobishme përballë çmendurisë së politikës racore të Rajhut të Tretë. Kështu, në vitin 1933, Emmy Noether u detyrua të emigronte në Shtetet e Bashkuara të Amerikës sepse ishte me “origjinë jo-ariane” dhe Gjermania humbi matematikanen më të rëndësishme të shekullit të 20-të.
Maçoizëm akademik
Sigurisht që nuk ishte vështirësia e parë me të cilën ajo ishte përballur: kur ishte vajzë, në fakt, ajo nuk pati mundësinë të studionte lëndën e saj të preferuar deri në moshën 21 vjeç (shkollat e vajzave në atë kohë nuk mësonin as shkencë dhe as matematikë). Për fat të mirë, babai i saj, Max, ishte profesor matematike në universitet dhe ia kaloi pasionin e tij vajzës së tij, e cila u regjistrua në Universitetin e Göttingenit, një pikë referimi e vërtetë ndërkombëtare për këtë lëndë. Jo se situata ishte më e mirë atje: Noether ishte në fakt e vetmja grua në fakultetin e saj, por aftësitë e saj të padyshimta i lejuan të rezistonte.
Pasi studimet përfunduan me diplomën dhe doktoraturën, e vetmja gjë që mbeti ishte kualifikimi për mësuesi, i cili mbërriti me shumë vështirësi vetëm në vitin 1919 për shkak të shumë zërave kundër tij (“feminizimi në rritje me siguri do të ulte nivelin shkencor të universiteteve gjermane”, pohuan “ndriçuesit”).
Shumë studime, pak para
Pavarësisht gjykimit, Noether vazhdoi të studionte dhe dha një kontribut themelor në zhvillimin e teorisë së relativitetit. Megjithatë, ajo mori emërimin si profesoreshë e jashtëzakonshme, por pa pagë, vetëm në vitin 1922. Në moshën 40 vjeç, Emmy Noether nuk kishte pasur kurrë një kontratë të vërtetë dhe as nuk kishte marrë para dhe jetonte falë pasurisë familjare që megjithatë po mbaronte.
Gruaja e parë dhe e vetme që mbajti një prezantim kryesor në Kongresin Ndërkombëtar të Matematikanëve në Cyrih në vitin 1932, ajo jetonte në një situatë të vështirë financiare.
Mërgim i detyruar. Me ardhjen e nazizmit ajo u detyrua të largohej: më 25 prill asaj iu kërkua të linte postin e saj. Më pas filloi një garë midis instituteve ndërkombëtare për të kapur atë shkencëtare të shkëlqyer: në fund Noether zgjodhi Kolegjin Bryn Mawr, në Pensilvani (SHBA), ku dha mësim deri në vdekjen e saj , e cila ndodhi vetëm dy vjet më vonë, më 14 prill 1935.
Burimi: focus.it/ nga Fabio Dalmasso/ Përgatiti për botim: L.Veizi
