Një histori që përfundon me shpalljen e pavlefshmërisë së urdhëresave anglikane nga Papa Leo XIII
Ngjarja e vitit 1536, e njohur si fillesa formale e shkëputjes së Kishës së Anglisë nga Kisha Katolike, është një nga momentet më të rëndësishme në historinë fetare të Evropës. Megjithëse deklarata përfundimtare që i shpallte urdhëresat anglikane “absolutisht dhe krejtësisht të pavlefshme” u bë më shumë se tre shekuj më vonë, në vitin 1896 nga Papa Leo XIII, rrënjët e kësaj përçarjeje janë thellësisht të lidhura me konfliktin mes Henrikut VIII dhe Selisë së Shenjtë në Romë në shekullin XVI.
Konteksti historik – Anglia e fillim shek. XVI
Në fillim të shekullit XVI, Anglia ishte ende pjesë e padiskutueshme e botës katolike, me Papën si autoritet suprem shpirtëror. Por kjo gjendje nisi të tronditej nga ambiciet personale, çështjet e trashëgimisë dhe tendencat reformuese që përfshinë Evropën.
Henrik VIII dhe “çështja e divorcit”
Henriku VIII, mbret i Anglisë nga viti 1509, ishte fillimisht një mbrojtës i zjarrtë i fesë katolike – madje Papa Leoni X i kishte dhënë titullin “Fidei Defensor” (Mbrojtës i Fesë) për kundërshtimin e tij ndaj reformatorit Martin Luther.
Por gjithçka ndryshoi kur Henriku nuk arriti të siguronte një trashëgimtar mashkull nga martesa e tij me Katerinën e Aragonës, e cila ishte halla e perandorit Karli V të Perandorisë së Shenjtë Romake. Ai kërkoi nga Papa Klementi VII anulimin e martesës, duke u mbështetur në pretendime teologjike dhe juridike. Por Papa, i ndikuar nga politika dhe nga presioni i perandorit, e refuzoi kërkesën.
Prerja me Romën dhe lindja e Kishës Anglikane
I zemëruar, Henriku mori një hap revolucionar: në vitin 1534, me Aktin e Supremacisë, ai e shpalli veten “Kreu Suprem i Kishës së Anglisë”, duke e shkëputur formalisht kishën angleze nga autoriteti i Papës.
Kjo çoi në:
Konfiskimin e manastireve dhe pronave të kishës në Angli;
Krijimin e hierarkisë kishtare të pavarur;
Emërimin e peshkopëve nga mbreti, dhe jo më nga Papa.
Në vitin 1536, reforma hyri në një fazë më të thellë me dizolutimin e manastireve, duke çuar në shkatërrimin e institucioneve katolike tradicionale në vend dhe përforcimin e kishës së re anglikane.
Reagimi i Romës
Vatikani e konsideroi këtë një shkëputje heretike dhe të paligjshme. Papët pasues e dënuan veprimin e Henrikut dhe nuk e njohën kurrë Kishën Anglikane si të ligjshme. Por për një kohë të gjatë, ndarja mbeti më shumë politike dhe administrative sesa e dogmatike.
Apostolicae Curae – Dekreti i Papa Leo XIII (1896)
Pas shekujsh tensioni dhe përpjekjesh të dështuara për pajtim, më 13 shtator 1896, Papa Leo XIII shpalli enciklikën e famshme Apostolicae Curae, në të cilën deklaroi:
“Ne, pas shqyrtimit të kujdesshëm dhe me autoritetin tonë apostolik, shpallim dhe deklarojmë: urdhëresat e kishës anglikane janë absolutisht dhe krejtësisht të pavlefshme dhe të pasakta.”
Ky qëndrim u mbështet mbi dy argumente kryesore:
Mungesa e “formës së duhur” në ritin e shugurimit – Kisha Katolike pretendonte se mënyra se si shuguroheshin priftërinjtë anglikanë pas reformës nuk përmbante kuptimin e sakrificës eukaristike;
Shkëputja nga vargu apostolik – për shkak se shugurimet e reja ishin bërë nga peshkopë që, sipas Vatikanit, vetë nuk kishin qenë të shuguruar në mënyrë të vlefshme.
Pasojat dhe trashëgimia
Dekreti i Papa Leos XIII vulosi përfundimisht ndarjen midis Kishës Katolike dhe asaj Anglikane. Kjo kishte pasoja të thella:
Dialogu ekumenik u bë më i vështirë dhe formal;
Kisha Katolike nuk i pranon urdhëresat e priftërinjve anglikanë si të vlefshme;
Priftërinjtë anglikanë që kalojnë në katolicizëm duhet të shugurohen sërish si të ishin laikë.
Megjithatë, në shek. XX dhe XXI pati përpjekje për dialog dhe afrim të ndërsjellë mes dy kishave, veçanërisht përmes dialogut anglikano-katolik.
Përfundim
Historia që nisi në vitin 1536 me reformën e Henrikut VIII kulmoi më shumë se 350 vjet më vonë me dekretin Apostolicae Curae të Papa Leo XIII, që e shpalli Kishën Anglikane të shkëputur përfundimisht dhe në mënyrë të pavlefshme nga vargu apostolik katolik. Ndonëse shkëputja nisi për arsye politike dhe personale, me kalimin e kohës u shndërrua në një ndarje doktrinore dhe shpirtërore që vazhdon të ketë jehonë edhe sot në marrëdhëniet midis dy komuniteteve fetare.
Përgatiti: L.Veizi
