Nga Leonard Veizi
Çdo vit, data 1 Dhjetor shërben si një kujtesë e hidhur e asaj që Kombet e Bashkuara e shpallën në vitin 1988 si Ditën Ndërkombëtare kundër AIDS-it. Sëmundja e shkaktuar nga virusi HIV u pagëzua shpejt si “Sëmundja e Shekullit XX”. Gjatë gati gjysmë shekulli, ky infeksion ka shkaktuar humbjen e rreth 30-40 milionë jetëve në mbarë botën, ndërsa një numër i ngjashëm njerëzish e mbartin ende atë sot. Kjo periudhë u shënua nga frika, stigmatizimi dhe një garë e ethshme shkencore për të gjetur një kurë.
Megjithatë, dekadat kaluan. Mjekësia përparoi me hapa gjigantë, trajtimet u bënë më efikase dhe njohuritë mbi sëmundjet ngjitëse u thelluan. Tani jemi në shekullin XXI, një epokë e dominuar nga teknologjia, globalizimi dhe lëvizja e shpejtë e njerëzve. Por, me gjithë këto përparime, kanë lindur edhe sfida të reja shëndetësore. Pyetja shtrohet: Cila është “Sëmundja e Shekullit XXI”?
Sfidat shëndetësore
Ndryshe nga shekulli i kaluar, përgjigja nuk duket të jetë kaq e thjeshtë apo unike. Mendimet ndahen, duke reflektuar kompleksitetin e botës moderne.
Disa analistë e shohin COVID-19 si pretendentin kryesor për titullin “Sëmundja e Shekullit XXI”. Për shkak të ndikimit të menjëhershëm botëror, humbjes masive të jetëve, izolimit dhe ndryshimeve rrënjësore sociale e ekonomike që solli, pandemia shërbeu si një tronditje globale që zbuloi dobësitë e sistemeve shëndetësore dhe jetës nona.
Epidemitë e heshtura
Një tjetër grup ekspertësh argumenton se shekulli XXI karakterizohet më shumë nga sëmundjet kronike jo-ngjitëse (SJN). Sëmundjet e zemrës, diabeti, kanceri dhe sëmundjet e frymëmarrjes janë “epidemitë e heshtura” që prekin dhe marrin jetën e miliona njerëzve çdo vit, kryesisht si pasojë e zakoneve të jetesës (dietë e varfër, mungesë aktiviteti, pirja e duhanit). Këto janë sfidat më persistente dhe më të shtrenjta për shoqërinë.
Kriza e shëndetit mendor
Po aq shqetësuese është rritja me ritme të paprecedenta e krizës së shëndetit mendor. Ankthi, depresioni, stresi dhe varësitë po bëhen barrë gjithnjë e më e rëndë për popullsinë, veçanërisht te të rinjtë. Presionet e ritmit të shpejtë të jetës moderne, ndikimi i teknologjisë dhe mungesa e lidhjeve sociale të vërteta, po ndërtojnë një sfidë e cila po ndikon në shëndetin fizik dhe mirëqenien e përgjithshme.
Konkluzioni
Në fund të fundit, ndoshta nuk ka nevojë për një sëmundje të vetme për të përkufizuar këtë epokë. Sëmundja e shekullit XXI mund të jetë një pasqyrë komplekse dhe shumëplanëshe e mënyrës moderne të jetesës.
Ritmi i shpejtë, mjedisi i ndotur, varësia nga teknologjia, stresi konstant, urbanizimi galopant dhe globalizimi i shpejtë kanë krijuar një terren të ri, ku njeriu nuk lufton vetëm me viruse të reja, por edhe me zakonet e veta, me presionet e botës dixhitale dhe me cilësinë e jetesës në qytete.
Nëse shekulli XX u shënua nga lufta kundër HIV/AIDS, Shekulli XXI ka të ngjarë të mbahet mend si epoka e sfidave të shumta shëndetësore, ku fitorja kërkon jo vetëm shkencë, por edhe një ndryshim themelor në vetë mënyrën si jetojmë.