Në vjeshtën e vitit 1943, kur flakët e Luftës së Dytë Botërore digjnin ende pa mëshirë tri kontinente, tre burra u mblodhën në zemër të Egjiptit, pranë hijes së përjetshme të Piramidave. Presidenti amerikan Franklin D. Roosevelt, Kryeministri britanik Winston Churchill dhe lideri kinez Chiang Kai-shek mbërritën në Kajro për një takim që do të vuloste fatin e Lindjes së Largët dhe, në një farë mënyre, edhe të shekullit që do të vinte.
Rezidenca e Ambasadorit Amerikan, Alexander Kirk, ishte kthyer për disa ditë në një fortesë të heshtur diplomatike. Nëpër korridoret e saj qarkullonin oficerë, përkthyes, këshilltarë, ndërsa dritaret e mbuluara me perde të trasha ruanin sekretet e bisedimeve që zhvilloheshin brenda. Jashtë, rëra e shkretëtirës fshihej e grumbullohej nga erërat e buta të Nilit, sikur edhe natyra po ruante frymën përpara vendimeve të mëdha.
Roosevelt, i lodhur nga rruga dhe nga barra e një lufte globale, mbante me vete një qetësi prej strategu që e njihte mirë peshën e çdo fjale. Churchill, me puro në dorë dhe me zërin e tij që ndihej edhe përtej derës së mbyllur, sillte në tryezë këmbënguljen e një perandorie që nuk pranonte të dorëzohej. Ndërsa Chiang Kai-shek, i vetëdijshëm se beteja me Japoninë ishte plagë e hapur për popullin e tij, kërkonte garanci, vendosmëri dhe aleanca të palëkundura.
Në këtë takim, të njohur më vonë si Konferenca e Kajros, u diskutua jo vetëm mënyra se si Japonia do të mposhtej, por edhe rendi i ri aziatik pas fitores. Debatet zgjatën me orë, shpesh deri natën vonë, nën dritën e zbehtë të llampave që dridheshin lehtë.
Më 27 nëntor u hartua Deklarata e Kajros, një dokument i shkurtër në faqe, por i rëndë në pasoja. Ajo shpallte synimin e Aleatëve për të vazhduar luftën derisa Japonia të dorëzohej pa kushte. Tre udhëheqësit unifikuan qëndrimet e tyre, duke e bërë të qartë se nuk do të kishte kompromis dhe as rrugë të ndërmjetme.
Më 1 dhjetor, deklarata u transmetua përmes radios, dhe zëri i ftohtë i transmetuesve shpalli vendimin e Aleatëve nëpër botë. Për ushtarët në frontin e Paqësorit, për flotat që lundronin nëpër detrat e trazuar dhe për popujt e robëruar nga Japonia, ajo ishte një rreze shprese. Për Japoninë, një paralajmërim i qartë.
Në hije të Piramidave, aty ku kohët përplasen dhe ku fuqitë e mëdha kanë kaluar njëra pas tjetrës, u shkrua një nga kapitujt e rëndësishëm të fundit të luftës. Dhe era e shkretëtirës, që atë mbrëmje fryu më fort se zakonisht, sikur mori me vete jehonën e vendimeve që do të ndryshonin botën.
Përgatiti: L.Veizi