Viti 1985 shënoi një nga skandalet më të bujshme të spiunazhit në historinë moderne të Shteteve të Bashkuara. Arrestimi i Jonathan Pollard, një analist i inteligjencës së Marinës amerikane, hapi një krizë të thellë diplomatike dhe nxori në pah kompleksitetin e marrëdhënieve mes SHBA-së dhe Izraelit. Ngjarja u bë një pikë referimi për çështjet e sigurisë kombëtare dhe vijoi të ngjallë debate për dekada të tëra.
Kush ishte Jonathan Pollard?
Jonathan Jay Pollard ishte një analist civil i punësuar në Qendrën e Antiterrorizmit të Marinës, ku kishte akses në një numër të madh dokumentesh të klasifikuara. Megjithëse nuk ishte oficer ushtarak, pozita e tij i siguronte qasje të gjerë në informacion të ndjeshëm me rëndësi gjeopolitike, veçanërisht në lidhje me vendet e Lindjes së Mesme.
Spionazhi dhe Zbulimi i Skandalit
Pollard u përfshi në aktivitet spiunazhi duke i kaluar Izraelit informacion të klasifikuar lidhur me vendet arabe dhe kapacitete të ndryshme ushtarake në rajon. Ai u kap në 1985, teksa përpiqej të strehohej në ambasadën izraelite në Uashington — një përpjekje e dështuar, pasi autoritetet amerikane e ndaluan menjëherë.
Ajo që tronditi Washington-in nuk ishte vetëm fakti i spiunazhit, por se informacioni po i kalohej një aleati të ngushtë. Deri në atë kohë, asnjë amerikan nuk ishte kapur duke spiunuar për një vend mik në një shkallë kaq të gjerë.
Dënimi: Burgim i përjetshëm
Pas një procesi të gjerë hetimor, Pollard u dënua me burgim të përjetshëm, duke u bërë i vetmi qytetar amerikan që ka marrë një dënim kaq të rëndë për kalimin e informacionit të klasifikuar te një aleat i SHBA-së. Autoritetet argumentuan se veprimet e tij kishin dëmtuar rëndë interesat strategjike amerikane, duke nxjerrë në pah metoda operacionale dhe burime të ndjeshme të inteligjencës.
Mbrojtja e Pollard-it
Në deklaratat e tij pas arrestimit, Pollard mbrojti veten duke thënë se ai veproi vetëm sepse, sipas tij, “institucioni i inteligjencës amerikane rrezikonte kolektivisht sigurinë e Izraelit duke mbajtur informacion të rëndësishëm”. Ai pretendonte se informacioni që i kaloi Izraelit ishte jetik për mbijetesën e shtetit hebre përballë kërcënimeve arabe, dhe se ndjehej i detyruar moralisht të vepronte.
Ky qëndrim vazhdoi të ushqejë debate të ndezura: një pjesë e opinionit publik në Izrael e konsideroi Pollardin një hero, ndërsa institucionet amerikane e trajtuan çështjen si shkelje të paprecedentë të besimit dhe sigurisë.
Trashëgimia dhe pasojat diplomatike
Rasti Pollard la pas vetes një hije të gjatë te marrëdhëniet SHBA–Izrael, duke u bërë shpesh pengesë në diskutime diplomatike. Ai ndenji në burg për rreth 30 vjet, deri në lirimin me kusht në vitin 2015, me kufizime të rrepta që vazhduan edhe më tej.
Rasti i tij mbetet një nga shembujt më të spikatur të tensionit mes besnikërisë ndaj atdheut dhe bindjeve personale, si dhe një studim i rëndësishëm mbi mënyrën se si spiunazhi mund të sfidojë edhe aleancat më të forta.
Përgatiti: L.Veizi