Më 6 shkurt të vitit 1911 u lind në Tampico, Ronald Reagan. Ai ishte një politikan amerikan që shërbeu si presidenti i 40-të i Shteteve të Bashkuara nga 1981 deri në 1989 dhe u bë një zë shumë me ndikim i konservatorizmit modern. I quajtur Komunikuesi i Madh, Reagan u bë një president popullor. Ai uli taksat, rriti shpenzimet e mbrojtjes, negocioi një marrëveshje për reduktimin e armëve bërthamore me sovjetikët dhe vlerësohet se ndihmoi për t’i dhënë fund më të shpejtë Luftës së Ftohtë. Para presidencës së tij, ai ishte një aktor i Hollivudit, drejtues sindikate dhe shërbeu si guvernatori i 33-të i Kalifornisë mes viteve 1967 – 1975…
…Në vitin 1937, ndërsa ishte në Kaliforninë Jugore për të mbuluar sezonin e trajnimit pranveror të Chicago Cubs, Ronald Reagan bëri një test ekrani për studion e filmit Warner Brothers. Studio e nënshkroi një kontratë, dhe po atë vit ai bëri debutimin e tij në filmin “Love is on the Air”, duke luajtur një reporter lajmesh në radio. Gjatë tre dekadave të ardhshme, ai u shfaq në më shumë se 50 filma. Në vitin 1940, Reagan u martua me aktoren Jane Wyman, me të cilën pati vajzën Maureen dhe një djalë të birësuar, Michael. Çifti u divorcua në vitin 1948. Në vitin 1952, ai u martua me aktoren Nancy Davis. Dyshja kishin dy fëmijë, Patricia dhe Ronald.
Gjatë Luftës së Dytë Botërore Reagan u skualifikua nga detyra luftarake për shkak të shikimit të dobët. Nga viti 1947 deri në vitin 1952 dhe nga viti 1959 deri në vitin 1960, ai shërbeu si president i Shoqatës së Aktorëve të Ekranit (SAG), gjatë së cilës kohë ai dëshmoi para Komitetit të Aktiviteteve Jo-Amerikane të Dhomës së Përfaqësuesve. Nga viti 1954 deri në vitin 1962, ai drejtoi serialin javor të dramës televizive “The General Electric Theatre”.
Në rininë e tij, Ronald Reagan ishte anëtar i Partisë Demokratike dhe bëri fushatë për kandidatët demokratë; megjithatë, pikëpamjet e tij u bënë më konservatore me kalimin e kohës, dhe në fillim të viteve 1960 ai u bë zyrtarisht një republikan. Në vitin 1964, Reagan doli në qendër të vëmendjes politike kombëtare kur mbajti një fjalim televiziv të mirëpritur për kandidatin presidencial republikan Barry Goldwater (1909-1998), një konservator i shquar. Dy vjet më vonë, në garën e tij të parë për poste publike, Reagan mundi presidentin aktual demokrat, Edmund “Pat” Brown Sr. (1905-1996) me pothuajse 1 milion vota për të fituar guvernatorin e Kalifornisë. Reagan u rizgjodh për një mandat të dytë në vitin 1970.
Pasi bëri oferta të pasuksesshme për nominimin presidencial republikan në 1968 dhe 1976, Reagan mori miratimin e partisë së tij në vitin 1980. Në zgjedhjet e përgjithshme të atij viti, ai dhe shoku i tij kandidat George HW Bush u përballën me Presidentin Jimmy Carter dhe Zëvendës President Walter Mondale. Reagan fitoi zgjedhjet me një diferencë elektorale prej 489-49 dhe fitoi pothuajse 51 për qind të votave popullore.
Ronald Reagan u betua në detyrë më 20 janar 1981. Në fjalimin e tij inaugurues, Regan tha në mënyrë të famshme për ekonominë e atëhershme të trazuar të Amerikës: “Në këtë krizë të tanishme, qeveria nuk është zgjidhja e problemeve tona; Qeveria është problemi.”
Pas viteve më informale të Carter-it, Reagan dhe gruaja e tij Nancy filluan një epokë të re magjepsëse në kryeqytetin e vendit, i cili u bë i njohur si Hollywood në Potomac. Zonja e parë veshi modele të stilistëve, organizoi darka të shumta shtetërore dhe mbikëqyri një ridekorim të madh të Shtëpisë së Bardhë.
Pak më shumë se dy muaj pas inaugurimit të tij, më 30 mars 1981, Reagan i mbijetoi një atentati nga John Hinckley Jr., një burrë me një histori problemesh psikiatrike, jashtë një hoteli në Uashington, DC. Plumbi e shpoi njërin prej mushkërive të presidentit duke i kërcënuar seriozisht zemrën. Brenda disa javësh nga të shtënat, Reagan u kthye në punë.
Në frontin e brendshëm, Presidenti Ronald Reagan zbatoi politika për të reduktuar shtrirjen e qeverisë federale në jetën e përditshme dhe në xhepat e amerikanëve, duke përfshirë uljen e taksave. Ai gjithashtu mbrojti për rritje në shpenzimet ushtarake, reduktime në programe të caktuara sociale dhe masa për të rregulluar biznesin. Deri në vitin 1983, ekonomia e vendit kishte filluar të rimëkëmbej dhe të hynte në një periudhë prosperiteti që do të shtrihej gjatë pjesës tjetër të presidencës së Reganit. Kritikët pohuan se politikat e tij çuan në deficite buxhetore dhe një borxh kombëtar më të madh; disa besonin se programet e tij ekonomik favorizoni të pasurit.
Në vitin 1981, Reagan bëri histori duke emëruar Sandra Day O’Connor, si gruan e parë në Gjykatën e Lartë të SHBA. Në çështjet e jashtme, mandati i parë i Ronald Reganit në detyrë u shënua nga një grumbullim masiv i armëve dhe trupave amerikane, si dhe një përshkallëzim i Luftës së Ftohtë me Bashkimin Sovjetik, të cilin presidenti e quajti “perandoria e së keqes”. “Çelësi për iniciativat e politikës së jashtme të administratës së tij ishte Doktrina e Reganit, sipas së cilës, Amerika u dha ndihmë lëvizjeve antikomuniste në Afrikë, Azi dhe Amerikën Latine. Në vitin 1983, Reagan njoftoi Iniciativën e Mbrojtjes Strategjike (SDI), një plan për të zhvilluar armë me bazë hapësinore për të mbrojtur Amerikën nga sulmet e raketave bërthamore sovjetike. Gjithashtu në frontin e punëve të jashtme, Reagan dërgoi 800 marinsa amerikanë në Liban, si pjesë e një force paqeruajtëse ndërkombëtare, pasi Izraeli pushtoi atë vend në qershor të vitit 1982. Në tetor 1983, kamikazët sulmuan kazermat e marinës në Bejrut, duke vrarë 241 amerikanë. Po atë muaj, Reagan urdhëroi forcat amerikane të udhëheqin një pushtim të Grenadës, një ishull në Karaibe, pasi rebelët marksistë përmbysën qeverinë. Veç problemeve në Liban dhe Grenadë, administratës së Reganit iu desh të përballej me një marrëdhënie kontestuese të vazhdueshme midis Shteteve të Bashkuara dhe udhëheqësit libian, Muammar al-Gaddafi.
Gjatë mandatit të tij të dytë, Regan lidhi një marrëdhënie diplomatike me Mikhail Gorbaçovin i prirur për reforma, i cili u bë lider i Bashkimit Sovjetik në vitin 1985. Më 1987, amerikanët dhe sovjetikët nënshkruan një marrëveshje historike për të eliminuar raketat bërthamore me rreze të mesme veprimi. Në të njëjtin vit, Regan foli në Murin e Berlinit të Gjermanisë, një simbol i komunizmit, dhe sfidoi Gorbaçovin që ta shemb atë. Njëzet e nëntë muaj më vonë, Gorbaçovi i lejoi popullit të Berlinit të çmontonte murin. Pas largimit nga Shtëpia e Bardhë, Reagan u kthye në Gjermani në shtator 1990 – vetëm disa javë përpara se Gjermania të ribashkohej zyrtarisht – dhe bëri disa goditje simbolike me një çekiç në një pjesë të mbetur të murit.
Në nëntor 1984, Ronald Regan u rizgjodh me një avantazh dërrmues, duke mundur Walter Mondale. Sipas Paul Kengor, autor i librit “Zoti dhe Ronald Regan”, Regan kishte një besim veçanërisht të fortë në mirësinë e njerëzve, i cili vinte nga besimi optimist i nënës së tij, Nelle. Kundërshtimi i Reganit ndaj diskriminimit racial ishte i pazakontë për kohën. Ai kujton një kohë në Dixon kur hoteli lokal nuk lejoi disa zezakë të qëndronin atje. Regan i mori ata në shtëpinë e tij, ku nëna e tij i ftoi ata të kalonin natë dhe hëngrën mëngjes ditën tjetër.
Shpërthimi i Raketës Kozmike Challenger më 28 janar 1986, dëshmoi një moment të rëndësishëm në presidencën e Reganit. Të shtatë astronautët në bord u vranë. Natën e fatkeqësisë, Regan mbajti një fjalim, në të cilën ai tha: E ardhmja nuk i përket frikacakëve. Ajo i përket të guximshëmve… Ne kurrë nuk do ti harrojmë ata, as çastin e fundit kur ne i pamë këtë mëngjes, kur ata po përgatiteshin për udhëtimin e tyre, përshëndetën me dorë dhe ‘tronditën kufijtë e egërsuar të Tokës’ për të ‘prekur fytyrën e Zotit.’
Regan nënshkroi Aktin për Reformën dhe Kontrollin e Imigracionit në vitin 1986. Akti i bëri të paligjshme punësimin apo rekrutimin me vetëdije të imigrantëve të paligjshëm. Punëdhënësve u kërkohej që të dëshmonin për statusin e imigracionit të punonjësve të tyre, dhe u dha amnisti rreth tre milionë emigrantëve të paligjshëm që kishin hyrë në Shtetet e Bashkuara para 1 janarit 1982, dhe kishin jetuar në mënyrë të vazhdueshme në SHBA. Kritikët argumentojnë se sanksionet ndaj punëdhënësve ishin pa dhëmbë dhe nuk arritën të frenonin imigracionin e paligjshëm. Me rastin e nënshkrimit të aktit në një ceremoni të mbajtur pranë Statujës së Lirisë të sapo rinovuar, Regan tha: “Dispozitat e legalizimit në këtë akt do të shkojnë larg për të përmirësuar jetën e një klase të individëve të cilët tani duhet të fshihen në hije, pa pstur mundësi të përfitojnë shumë nga të mirat e një shoqërie të lirë dhe të hapur. Shumë shpejt, shumë prej këtyre burrave dhe grave do të jenë në gjendje të dalin në rrezet e diellit dhe, në fund të fundit, në qoftë se ata zgjedhin, ata mund të bëhen amerikanë.” Reagan gjithashtu tha, “Programi i sanksioneve ndaj punëdhënësve është gur themeli dhe element kryesor. Kjo do të heqë nxitjen për imigracion të paligjshëm, duke eliminuar mundësitë e punësimit që tërheqin të huaj të paligjshëm këtu.”
Pas largimit nga Shtëpia e Bardhë në janar të vitit 1989, Ronald Regan dhe gruaja e tij u kthyen në Kaliforni, ku jetonin në Los Anxhelos. Në gusht të vitit 1994, në moshën 83 vjeçare, Regani u diagnostikua me sëmundjen Alzhaimer, një çrregullim i pashërueshëm neurologjik i cili shkatërron qelizat e trurit. Në nëntor, ai e informoi vendin përmes një letre të shkruar me dorë, ku midis të tjerave shkruhej: Kohët e fundit më thanë se jam një nga miliona amerikanët, që do të të preken me sëmundjen Alzhaimer. Në këtë moment ndihem mirë. Kam ndërmend të jetoj pjesën e mbetur të viteve që Zoti më ka dhënë në këtë botë, duke bërë gjërat që kam bërë gjithmonë … Unë tani do të filloj udhëtimin që do të më çojë në muzgun e jetës sime. Unë e di që për Amerikën do të ketë gjithmonë një agim të ndritshme përpara. Faleminderit, miqtë e mi. Zoti ju bekoftë gjithmonë.
Më 5 qershor 2004, ai vdiq në shtëpinë e tij në Los Anxhelos në moshën 93-vjeçare.
Burimi: history.com/ reaganfoundation.org/ Përgatiti për botim: L.Veizi
