5 gusht 1984 – vdekja e aktorit në moshën 58-vjeçare
Richard Burton (1925–1984), aktori uellsian me zë bariton dhe prani magnetike, mbetet një nga figurat më të spikatura të teatrit dhe kinemasë britanike të shekullit XX. I lindur si Richard Walter Jenkins në një familje minatorësh në Uellsin e jugut, ai u adoptua nga mësuesi dhe mentori Philip Burton, nga i cili mori edhe mbiemrin që do ta bënte të njohur në mbarë botën.
Karriera e tij shpërtheu në vitet 1950, sidomos përmes interpretimeve të fuqishme të veprave të Shekspirit, ku mjeshtëria e tij gjuhësore dhe përqendrimi emocional e shndërruan në një figurë të rëndësishme të skenës britanike. Kulmi i karrierës teatrale u arrit me interpretimin e Hamletit në vitin 1964 në Broadway – një shfaqje e regjistruar edhe për ekranin dhe ende e konsideruar ndër më të veçantat në historinë e teatrit. Kritiku Kenneth Tynan e quajti atë “pasardhësi natyror i Laurence Olivier”, duke e vendosur krah figurave më të mëdha të artit skenik britanik.
Burton përqafoi kinemanë me të njëjtën intensitet: rolet e tij në filma si “Who’s Afraid of Virginia Woolf?”, “Becket”, “The Spy Who Came in from the Cold” dhe “The Night of the Iguana” i sollën vlerësime të shumta dhe shtatë nominime për çmimin Oscar, edhe pse asnjëherë nuk e fitoi. Ai ishte një yll i dy botëve – skenës klasike dhe Hollivudit.
Jeta e tij private ishte po aq dramatike sa rolet e tij. Marrëdhënia shpërthyese me Elizabeth Taylor – me të cilën u martua dhe u divorcua dy herë – u bë legjendare. Ata ishin çift i adhurimit publik dhe subjekt i pafund i mediave, por edhe partnerë të vërtetë në art, duke luajtur së bashku në disa filma të paharrueshëm, përfshirë “Cleopatra” dhe “The Taming of the Shrew”.
Richard Burton vdiq më 5 gusht 1984, në moshën 58-vjeçare. Megjithëse jetoi një jetë të shkurtër dhe shpesh të trazuar nga alkooli dhe ankthi i brendshëm, ai la pas një trashëgimi të madhe artistike. Mbetet një figurë tragjike në vetvete: një aktor me dhunti të jashtëzakonshme, zë të paimitueshëm dhe një shpirt që i printe gjithnjë thellësive të dramës njerëzore.
Në skenë dhe në jetë, Burton ishte gjithnjë i pakursyer. Siç u shpreh njëherë për veten:
“Unë nuk jam aktor. Jam një shpërthim.”
Përgatiti: L.Veizi
