U lind në Londër në 16 prill të vitit 1989, dhe ndërroi jetë në Zvicër më 25 dhjetor 1977
Nga Leonard Veizi
Ai është një prej artistëve më të mëdhenj të shekullit të njëzetë. Një talent i jashtëzakonshëm, i cili shpenzoi jetën për t’i bërë njerëzit të qeshin dhe të mendojnë. I bazuar mbi një humor fin, asnjë prej roleve të tij nuk shkiti në banalitet. Përkundrazi… “Ai nuk ishte një yll Hollivudi, – është shprehur ekspertja amerikane e Çaplinit, Lisa Stein Haven, – sepse kur ai ishte një yll, Hollivudi nuk ekzistonte.” Edhe sot mund të thuash që: Çarli Çaplin është shumë më tepër se sa një aktor. Ai është një legjendë…
…Ai nuk erdhi në këtë botë thjesht si një aktor; ai erdhi si një dëshmi e gjallë se arti mund të jetë njëkohësisht një buzëqeshje dhe një britmë.
I lindur në varfërinë e skajshme të Londrës më 16 prill 1889, Çarli Çaplin shpenzoi jetën në kërkim të një gjuhe universale. Në historinë e kinemasë, ku humori shpesh rrëshqiste në banalitet, Çaplini ndërtoi një kështjellë prej hirusheje të bazuar mbi një humor fin dhe inteligjent.
Siç u shpreh ekspertja Lisa Stein Haven: “Ai nuk ishte një yll Hollivudi, sepse kur ai ishte yll, Hollivudi ende nuk ekzistonte.” Ai ishte vetë arkitekti i magjisë filmike.
Maska e një legjende
Mustaqet e zeza, kapelja që sfidonte gravitetin, bastuni prej bambuje dhe ecja si rosak me këpucët që dukeshin sikur mbanin peshën e botës—këto nuk ishin thjesht elemente kostumi. Ishte lindja e Sharlotit, vagabondit fisnik që nuk kishte asgjë në xhep, por mbante gjithë dinjitetin e njerëzimit në shpirt.
Një fëmijëri mes jetimoreve
Rruga drejt lavdisë nuk u shtrua me lule, por me lotët e një fëmijërie të vjedhur. Me një baba të humbur pas alkoolit dhe një nënë, Hanën, e cila mes skenës dhe spitalit psikiatrik humbi arsyen, Çarli dhe i vëllai, Sidnej, u rritën në ftohtësinë e jetimoreve të Londrës. Megjithatë, mes asaj errësire, Çarli trashëgoi nga e ëma dritën e interpretimit. Ai u ngjit në skenë që në moshën 5-vjeçare, duke kuptuar se e qeshura e publikut ishte e vetmja mburojë kundër mjerimit.
Lindja e Sharlotit
Në vitin 1913, fati e hodhi përtej oqeanit, në Amerikë. Tek kompania “Keystone”, ku filmat prodhoheshin si në fabrikë, Çaplinit iu kërkua të improvizonte një maskë. “Nuk kisha idenë më të vogël për personazhin,” kujtonte ai. Por sapo veshi pantallonat e gjera, xhaketën e ngushtë dhe këpucët e mëdha, lindi Sharloti. Ishte një kontrast vizual që pasqyronte kontradiktat e vetë jetës: varfërinë materiale dhe pasurinë shpirtërore.
Arti i heshtjes
Kur kinemaja filloi të fliste, Çaplini hezitoi. Ai besonte se Vagabondi ishte një qenie universale që komunikonte me gjuhën e shpirtit, jo me tinguj. “Nëse do të filloja të flisja, do të isha bërë një komik si gjithë të tjerët,” thoshte ai. Për vite me radhë, ai mbeti “ishulli i fundit” i heshtjes në një Hollivud që po gumëzhinte, duke krijuar kryevepra si “Dritat e Qytetit” dhe “Kohët Moderne”, ku kritika ndaj mekanizimit të njeriut mbetet aktuale edhe sot.
“Diktatori i Madh” dhe profecia e paqes
Në vitin 1940, Çaplini thyen heshtjen. Me filmin “Diktatori i Madh”, ai sulmon frontalish Hitlerin, duke përdorur satirën si armën më të fuqishme kundër tiranisë. Fjalimi i tij final në atë film nuk ishte skenar, ishte një manifest njerëzor: “Fuqia që u është rrëmbyer njerëzve, do t’i kthehet popullit!”
Mërgimi drejt përjetësisë
Megjithë suksesin, Amerika e viteve ’50 nuk ia fali kurrë qëndrimet e tij kritike dhe refuzimin për të marrë nënshtetësinë. I akuzuar dhe i padëshiruar nga konservatorët, ai u largua drejt Europës, duke u vendosur në qetësinë e Zvicrës.
Më 25 dhjetor 1977, në ditën e Krishtlindjeve, njeriu që i dha botës të qeshurën, mbylli sytë përgjithmonë. Çarli Çaplin iku, por Sharloti mbeti—duke ecur ende në atë rrugë të gjatë që humbet në horizont, me bastun në dorë dhe me shpresën se, pavarësisht gjithçkaje, jeta ia vlen të jetohet me buzëqeshje.