Përgatiti: Leonard Veizi
Pas përfundimit të Luftës së Dytë Botërore, komuniteti ndërkombëtar u përball me sfidën madhore të vendosjes së drejtësisë për krimet e paparë të kryera nga fuqitë e Boshtit. Ndërsa vëmendja e botës ishte përqendruar te Gjykimet e Nurembergut në Evropë, një proces gjyqësor paralel dhe po aq historik po zhvillohej në Lindjen e Largët: Gjykata Ushtarake Ndërkombëtare për Lindjen e Largët (IMTFE), e njohur gjerësisht si “Nurembergu i Japonisë” ose Gjyqet e Tokios. Ky proces, i cili kulmoi me vendimin e tij historik në vitin 1948, nuk shënoi thjesht ndëshkimin e individëve, por përfaqësoi një akt të thellë themelimi për përgjegjshmërinë ligjore dhe morale, duke i dhënë fund në mënyrë të pakthyeshme epokës së militarizmit agresiv japonez.
Përgjegjësisa për luftën agresive
Gjyqet e Tokios, ashtu si ato të Nurembergut, ishin thelbësore në vendosjen e parimit se përgjegjësia për nisjen e një lufte agresive (krimi kundër paqes) nuk ishte vetëm politike, por edhe penale individuale.
Akuza kryesore
28 liderë të lartë ushtarakë dhe qeveritarë japonezë u akuzuan për “komplot për të kryer krime kundër paqes”, “krime lufte tradicionale” dhe “krime kundër njerëzimit”. Ky fokus mbi krime kundër paqes synonte shkatërrimin e ideologjisë militariste që kishte justifikuar zgjerimin imperialist në Azi që nga vitet 1930.
Dënimet
Vendimi i 12 Nëntorit 1948 çoi në dënimin me vdekje, nëpërmjet varjes, të shtatë zyrtarëve më të lartë, përfshirë ish-Kryeministrin dhe Gjeneralin Hideki Tojo, figura kryesore e regjimit perandorak dhe arkitekti i sulmit ndaj Pearl Harbor. Ky ekzekutim simbolizoi shkuljen e ideologjisë që kishte sunduar Japoninë.
Zbulimi i mizorive masive
Gjykata, e mbikëqyrur nga Forcat Aleate nën Gjeneralin Douglas MacArthur, zbuloi para botës dimensionet tronditëse të mizorive të kryera nga Ushtria Perandorake Japoneze në një shkallë gjeografike masive në të gjithë Azinë.
Masakrat dhe Terrori: U detajua me prova të shumta Masakra e Nankingut (1937), ku u vranë dhe u dhunuan qindra-mijëra civilë kinezë.
Eksperimentet çnjerëzore
U nxorën në dritë krimet e Njësisë famëkeqe 731, e cila kreu eksperimente çnjerëzore ndaj robërve të luftës dhe popullatës civile, kryesisht kineze, koreane dhe ruse, duke përdorur luftën biologjike dhe kimike.
Shtypja në rajon
U adresua gjithashtu trajtimi i tmerrshëm i robërve të luftës (POW) dhe puna e detyruar e miliona grave (Gratë e Ngushëllimit) dhe burrave në Kore, Kinë, Filipine dhe Indonezi.
Përpjekja për një rend të ri ndërkombëtar
Përtej Tokios, dhjetëra gjyqe të tjera më të vogla, të quajtura Gjyqet e Klasës B/C, u zhvilluan nga fuqitë aleate nëpër rajone të ndryshme (si Kina, Filipinet, Singapori dhe Australia).
Thellimi i Drejtësisë: Këto gjyqe ndoqën penalisht mijëra oficerë dhe ushtarë të rangut më të ulët për krime lufte specifike, duke siguruar që përgjegjësia të shtrihej përtej elitës udhëheqëse.
Përpjekja për rindërtim
Vendimet shënuan jo vetëm fundin e një epoke, por edhe një përpjekje për të detyruar Japoninë të përballej me trashëgiminë e saj agresive, duke vendosur bazat për kushtetutën e re pacifiste të pasluftës dhe duke tentuar të ndërtonte një rend të ri ndërkombëtar të bazuar te parimet e humanizmit dhe respektit për të drejtën ndërkombëtare.
Në përfundim, Gjyqet e Tokios ishin pikë kthese historike. Ato çimentuan konceptin e përgjegjësisë individuale për krimet shtetërore dhe ndëshkuan militarizmin japonez, duke i hapur rrugën Japonisë për t’u shndërruar në një shtet paqësor dhe demokratik.