1 Korrik 1863
Në verën e vitit 1863, Shtetet e Bashkuara ishin në mesin e Luftës Civile (1861–1865), një konflikt i përgjakshëm ndërmjet Unionit (Veriu) dhe Konfederatës (Jugu), i nxitur nga çështjet e skllavërisë, të drejtave të shteteve dhe dominimit ekonomik.
Pas disa fitoreve të mëdha në jug, gjenerali konfederat Robert E. Lee mori një vendim të guximshëm: të pushtonte territorin e Unionit, duke kaluar kufirin në Pensilvani, në mënyrë që të kërcënonte Uashingtonin dhe të sillte ndoshta një fund të favorshëm për Konfederatën, qoftë ushtarakisht, qoftë diplomatikisht.
Beteja – 1-3 Korrik 1863
Dita e parë (1 korrik): Forcat e Konfederatës ndeshen me trupat e Unionit pranë qytetit të vogël Gettysburg në Pensilvani. Ushtria e Unionit, e komanduar fillimisht nga John Reynolds (i cili bie në betejë), më vonë vihet nën drejtimin e gjeneralit George G. Meade. Forcat e Unionit tërhiqen dhe vendosin një vijë mbrojtjeje në një formë gjysmë-harku në lartësitë përreth qytetit.
Dita e dytë (2 korrik): Lee urdhëron sulme në dy krahët e linjës së Unionit – përfshirë zonat strategjike si Little Round Top – por mbrojtja e Unionit qëndron, ndonëse me humbje të mëdha.
Dita e tretë (3 korrik): “Sulmi i Pickett-it” – rreth 12,500 trupa konfederate sulmojnë vijën qendrore të Unionit në një terren të hapur. Sulmi rezulton katastrofal për Konfederatën. Humbjet janë të tmerrshme dhe Lee detyrohet të tërhiqet më 4 korrik.
Pasojat
Humbje të mëdha: Rreth 51,000 të vrarë, plagosur ose të zhdukur nga të dyja palët – kjo është beteja më e përgjakshme në historinë e SHBA-së.
Ndalesë për Konfederatën: Ishte hera e fundit që Lee do të përpiqej të pushtonte territorin e Unionit. Fati i luftës filloi të anojë përfundimisht nga Veriu.
Moment psikologjik: Fitore e madhe për Unionin, në të njëjtën kohë kur forcat e Ulysses S. Grant merrnin kontrollin e Vicksburgut në Mississippi.
Ndikimi në politikë: Beteja forcoi pozitat e Abraham Lincoln dhe më vonë frymëzoi Fjalimin e Gettysburgut (në nëntor 1863), një nga tekstet më të famshme në historinë politike amerikane.
Trashëgimia historike
Fusha e Gettysburgut sot është një park kombëtar dhe vend pelegrinazhi për të gjithë ata që duan të kuptojnë historinë e demokracisë amerikane dhe çmimin e saj.
Beteja e Gettysburgut është simbol i unitetit kombëtar, luftës për barazi, dhe sakrificës për lirinë.
Nëse dëshiron, mund të përgatis edhe një version për media të shkruar apo edukim, me citime apo harta të betejës.
Përgatiti: L.Veizi
