Mairav Zonszein*
Kryeministri izraelit, Benjamin Netanyahu, ka qenë tepër aktiv duke shpallur fitoren në luftën e vendit të tij kundër Iranit — një fitore që ai duket se beson se do t’i sigurojë të ardhmen politike. Për momentin, Izraeli është mbështjellë nga një narrativë triumfi që lë pas jo vetëm dështimet kolosale të Netanyahu-t përreth datës 7 tetor 2023, por edhe problemet e tij të kahershme me drejtësinë.
Duke përfituar nga ky moment, Netanyahu mbërriti në Uashington më 7 korrik, në përpjekje për të kapitalizuar më tej marrëdhënien e rizgjuar me Presidentin Trump. Kryeministri hyri në Shtëpinë e Bardhë me lëvdata për Trump-in, i dorëzoi atij një letër nominimi për Çmimin Nobel për Paqen dhe fliste për paqe në rajon — ndërsa e ardhmja e palestinezëve në Gaza, e pengjeve izraelite dhe e programit bërthamor iranian mbetet pezull.
Që nga vendosja e armëpushimit mes Izraelit dhe Iranit më 24 qershor, udhëheqësit amerikanë dhe izraelitë e kanë shfrytëzuar këtë “fitore” të pretenduar si bazë për të hedhur idenë e përfundimit të luftës në Gaza, zgjerimin e Marrëveshjeve të Abrahamit me vende si Siria, Libani dhe Arabia Saudite, dhe — çuditërisht — edhe për të anuluar procesin gjyqësor të zvarritur për korrupsion ndaj Netanyahu-t. Përjashto ndalimin e gjyqit, që do të përbënte një tjetër goditje për sundimin e brishtë të ligjit në Izrael, zhvillimet e tjera mund të konsideroheshin pozitive — megjithëse, edhe një herë, pa asnjë përfshirje të palestinezëve në këtë ekuacion.
Megjithatë, ndikimi konkret i fushatës ushtarake 12-ditore mbetet i paqartë. Ushtria izraelite pohon se programi bërthamor i Iranit është vonuar me disa vite, por e pranon se është ende herët për të qenë të sigurt. Drejtori i Agjencisë Ndërkombëtare për Energjinë Atomike, Rafael Grossi — ndoshta më i mirëinformuari në këtë çështje — ka thënë se Irani mund të rifillojë pasurimin e uraniumit “brenda disa muajsh.” Por tani as ai nuk ka më qasje, pasi Irani ndërpreu bashkëpunimin me agjencinë e tij javën e kaluar. Edhe vlerësimi më optimist — që objektet bërthamore të Iranit janë “shkatërruar” siç pretendoi Trump — nuk merr në konsideratë efektin e luftës në vendimet e brendshme të regjimit iranian për të përshpejtuar fshehurazi krijimin e një bombe.
Suksesi i Netanyahu-t që nga sulmet e 7 tetorit në neutralizimin e fuqisë së përfaqësuesve të Iranit, veçanërisht Hezbollahut në Liban, së bashku me rënien e regjimit të Assadit në Siri, ka krijuar një mundësi për ndryshime strategjike të vërteta për Izraelin. Por në mungesë të një dialogu të mëtejshëm midis SHBA-së dhe Iranit, dhe të një marrëveshjeje funksionale që lejon inspektime mbi programin bërthamor të Iranit, lufta 12-ditore mund të rezultojë thjesht një tjetër episod në zinxhirin e sulmeve izraelite për të penguar rindërtimin e fuqive bërthamore dhe konvencionale të Iranit. Kjo strategji e ndërhyrjeve ushtarake të ulëta dhe të përsëritura — të cilën ushtria izraelite e quan “shkurtimi i barit” — do të ishte një kopje e asaj që Izraeli e aplikoi për vite me Hamasin në Gaza përpara 7 tetorit — një strategji që dështoi qartazi.
Edhe pse e shkurtër, kjo luftë e fundit la gjurmë të forta. Mbi 1,000 iranianë u vranë dhe rreth 28 izraelitë. Irani tregoi se mund të paralizojë jetën e përditshme në Izrael: mbylli hapësirën ajrore; çoi në mbylljen e bizneseve; goditi asete strategjike si bazat ushtarake, infrastrukturën energjetike dhe qendrat shkencore; dhe shkaktoi dëme të mëdha në zona të banuara. Mijëra izraelitë mbetën të pastrehë. Dhe ndonëse disa nga këto dëme janë bërë publike, një pjesë e madhe është mbajtur nën censurë të rreptë nga shteti izraelit, ndërsa burimet e huaja kanë përdorur të dhëna nga radarët për të raportuar goditje të drejtpërdrejta mbi bazat ushtarake.
*Mairav Zonszein është analiste e lartë për Izraelin pranë International Crisis Group dhe bashkëpunëtore e rubrikës Opinion.
Burimi: The New York Times/ Përgatiti për botim: L.Veizi
