Në mëngjesin e 12 korrikut të vitit 927, një akt politik i ngjashëm me një marrëveshje të heshtur, por me pasoja të thella, do të vendoste themelet e një mbretërie që do të zgjaste me shekuj. Në një takim të mbajtur në qytetin e Eamont Bridge, pranë Penrith-it në Cumbria, mbreti Aethelstan i Wessex-it, pas një serie fushatash ushtarake të suksesshme, arriti një marrëveshje me Constantine II, mbretin e Skocisë. Marrëveshja u konkretizua me një premtim: Skocia nuk do të formonte më aleanca me vikingët për të sulmuar territoret jugore të ishullit – një akt që, ndonëse jo i formalizuar me traktate moderne, shënoi pranimin e autoritetit të Aethelstan-it mbi një hapësirë të gjerë të Britanisë.
Ky moment i pazëshëm politik përbën një pikë kthese në historinë e hershme të Anglisë, dhe shpesh konsiderohet si data më e afërt me lindjen e shtetit anglez.
Kush ishte Aethelstan?
Aethelstan, nipi i mbretëreshës së shenjtë Alfred të Madh, ishte një burrë shteti i jashtëzakonshëm për kohën. Ai trashëgoi fronin e Wessex-it, por nuk u mjaftua me kaq. Me një vizion të qartë për unifikimin e të gjitha mbretërive anglosaksone – Mercia, Northumbria, East Anglia dhe Essex – ai filloi një seri veprimesh ushtarake dhe diplomatike për të shtrirë ndikimin e tij në veri.
Përmes fushatash të guximshme, Aethelstan mposhti jo vetëm mbretërit vikingë të York-ut, por gjithashtu i detyroi sundimtarët lokalë të njohin sovranitetin e tij. Ishte pikërisht pas këtyre fitoreve që ai u përball me sfidën më të madhe: Skocinë.
Takimi në Eamont Bridge: politika mbi shpatat
Pas tensioneve dhe përplasjesh ushtarake, Constantine II – mbreti i Skocisë – u bind se paqja me Aethelstanin ishte më e leverdishme sesa një aleancë me vikingët. Në një ceremoni të mbajtur në Eamont Bridge, përpara priftërinjve dhe krerëve fisnorë, ai bëri betim se do të respektonte rendin e ri të vendosur në jug. Ndërsa betimi nuk përbënte dorëzim të plotë, ishte një njohje e qartë e epërsisë së Aethelstanit, dhe në mënyrë simbolike, një themel për bashkimin e popujve të ndryshëm nën një autoritet të vetëm.
Një mbretëri në ndërtim
Pas kësaj ngjarjeje, Aethelstan filloi të ndërtonte strukturat e para të shtetit të bashkuar anglosakson:
-Forcoi monedhën kombëtare, duke e bërë atë të pranueshme në gjithë territorin që kontrollonte;
-Reformoi sistemin e ligjeve dhe administratën gjyqësore, duke vendosur një bazë të përbashkët ligjore për popuj me tradita të ndryshme;
-Mblodhi kuvende mbretërore (witenaġemot) ku përfaqësuesit e krahinave këshillonin mbretin dhe jepnin ndihmën e tyre për çështje të rëndësishme;
-Përdori martesa strategjike dhe besëlidhje me shtete të tjera evropiane, për të siguruar paqen dhe aleanca diplomatike.
Në kohën e vdekjes së tij në vitin 939, Aethelstani ishte bërë jo vetëm një sundimtar i respektuar, por një figurë themeluese e kombit anglez, të cilit kronikat e mëvonshme i atribuonin epitetin “Rex Totius Britanniae” – “Mbreti i gjithë Britanisë”.
Trashëgimia që jeton
Historia e Aethelstanit është më pak e njohur krahasuar me mbretër si Alfred i Madh apo William Pushtuesi, por ndoshta është më e rëndësishmja për formimin e identitetit anglez. Në një kohë kur mbretëritë e ishullit britanik ishin të ndara dhe të brishta, ai ishte i pari që krijoi një ide të unifikuar të “Anglisë” si entitet shtetëror dhe politik.
12 korriku 927 nuk është thjesht një datë në kalendar, por një moment kthese, kur për herë të parë u artikulua realisht ideja e një Anglie të bashkuar – një gur themeli i mbretërisë që do të mbijetonte pushtime, luftëra dhe revolucione për të ndërtuar atë që sot njihet si Britania e Madhe.
Përgatiti: L.Veizi
