Nga Leonard Veizi
Nuk është thjesht një modë e shëmtuar. Nuk është një lojë adoleshentësh që përfundon me një plagë të lehtë dhe pak gjak. Është një realitet i errët ku 14-vjeçarët mbajnë thika në brez dhe nuk ngurrojnë t’i përdorin kundër njëri-tjetrit. Dhe fjala “trend” nuk ka më vend këtu. Sepse trend është të bësh buzët me silikon, të vendosësh një piercing në hundë, ose të ndjekësh një sfidë në TikTok – por jo të ngulësh thikën në mishin e një bashkëmoshatari. Ky është krim. Ky është një sinjal alarmi për shoqërinë…
…Vitet e fundit, mediat shqiptare kanë raportuar jo rrallë për raste ku adoleshentë 14 vjeç kanë përfunduar në sherr për shkaqe fare banale: për një fjalë të hedhur kot, për një shikim të keqkuptuar, apo për një konflikt virtual në rrjetet sociale. Shpesh, këto përplasjes kanë përfunduar me thika të ngulura në zemër dhe jetë të humbura.
Rasti i fundit ndodhi në fshatin Pirg të Korçës, ku një grindje mes dy 14-vjeçarëve përfundoi me një viktimë. Dhjetë muaj më parë, në zemër të kryeqytetit, pranë shkollës “Fan Noli”, një tjetër përplasje mes dy adoleshentëve përfundoi me një vrasje po aq tragjike. Në rastin e parë, pati zëra që fajësuan shkollën si institucion; në të dytin, ngjarja ndodhi në pushimet verore, jashtë çdo përgjegjësie të drejtpërdrejtë të saj.
E përbashkëta? Të dyja palët ishin fëmijë që në vend të mendonin për provimet e pranimit në gjimnaz, po përgatiteshin për “beteja” në skuta, me armë të ftohta në xhep. Bilanci mbetet tragjik dhe pyetja e hidhur që ngrihet është: çfarë po i shtyn këta fëmijë drejt kësaj spiraleje dhune?
Fenomen global, jo vetëm shqiptar
Shqipëria nuk është e vetme në këtë krizë. Në Britaninë e Madhe, “knife crime” apo krimi me thika, është kthyer në një emergjencë kombëtare. Statistikat zyrtare tregojnë se vetëm në Londër, në vitin 2023, mbi 13.500 incidente të lidhura me përdorimin e thikave përfshinin të rinj nën 18 vjeç. Në shumë shkolla angleze, nxënësit kalojnë nëpër detektorë metalikë përpara se të hyjnë në mësim – një masë ekstreme, por e detyruar nga realiteti.
Në SHBA, fenomeni merr një formë tjetër, me armë zjarri, por edhe me armë të ftohta në mjediset shkollore. Raportet e FBI tregojnë se dhuna mes adoleshentëve është rritur ndjeshëm pas pandemisë, me një ndikim të madh nga filmat, videot muzikore dhe rrjetet sociale që e glorifikojnë dhunën.
Edhe në Francë, policia ka ngritur alarmin pas një serie ngjarjesh ku të rinjtë janë përleshur me thika pranë shkollave, shpesh për shkaqe të vogla, por me pasoja fatale. Shumë ekspertë e lidhin këtë me kulturën e “rrugës” që po importohet edhe nga platformat online, ku agresiviteti promovohet si shenjë force dhe respekti.
Nga ekrani në realitet
Ajo që dikur shihej vetëm në filma ose video-rap, sot është kthyer në realitetin e përditshëm të disa të rinjve shqiptarë. Rrjetet sociale e bëjnë dhunën të duket “cool” – një mjet për të fituar status mes shokëve. Por kur një 14-vjeçar mban një thikë në brez dhe është gati ta përdorë, nuk kemi më thjesht një problem edukate; kemi një krizë të thellë sociale që kërkon përgjigje urgjente.
Apel për veprim
Përballë këtij realiteti, është e domosdoshme një strategji e përbashkët ku prindërit, shkollat, komuniteti dhe institucionet ligjzbatuese punojnë në unison. Nuk mjafton të fajësojmë vetëm shkollën apo vetëm familjen; problemi është sistemik. Duhet edukim për menaxhimin e konfliktit, kontrolle të rrepta në mjediset publike ku grumbullohen të rinjtë, dhe mbi të gjitha – krijimi i modeleve pozitive që i motivojnë të rinjtë të shohin përtej rrugës dhe dhunës.
Nëse nuk e ndalim tani, kronikat e lajmeve do të mbushen gjithnjë e më shumë me histori ku mosha e autorëve dhe viktimave do të bëhet gjithnjë e më e vogël. Dhe atëherë, fjala “trend” do të duket e turpshme për t’u përdorur përballë një gjenerate që po humbet jo përpara ekraneve, por përpara thikave.
