Më 15 korrik 1927, Vjena u trondit nga një ngjarje tragjike që la pas vetes 90 protestues të vrarë, rreth 600 të plagosur, si dhe 5 oficerë policie të vdekur. E njohur si Masakra e 15 Korrikut (Die Julirevolte në gjermanisht), kjo përplasje u kthye në një pikë kulmore të krizës së thellë politike dhe sociale që po kalonte Republika e Parë Austriake, e lindur nga rrënojat e Perandorisë Habsburge pas Luftës së Parë Botërore.
Sfondi: tensionet politike në Austri
Në vitet ’20, Austria ishte një vend i polarizuar thellësisht mes krahut të majtë – i përfaqësuar nga Partia Socialdemokrate e Austrisë (SDAP), dhe krahut të djathtë konservator – i përbërë nga industrialistë, nacionalistë gjermanë, Kishë Katolike dhe grupime paramilitare si Heimwehr.
Vjena konsiderohej bastion i socialdemokratëve dhe ishte qendra e një programi të njohur si “Vjena e Kuqe”, ku u zhvilluan reforma të thella sociale dhe urbane. Ndërkohë, periferia dhe provincat mbeteshin nën ndikimin e forcave konservatore.
Shkaku i menjëhershëm: procesi i Schattendorfit
Më 30 janar 1927, në fshatin Schattendorf, anëtarë të milicisë së djathtë Fronti Nacionalist (Heimwehr), hapën zjarr ndaj një marshimi të organizuar nga Republikanischer Schutzbund, milicia e majtë socialdemokrate. Si pasojë u vranë një burrë i moshuar dhe një djalë 8-vjeçar.
Kur më 14 korrik 1927, gjykata në Burgenland shpalli të pafajshëm agresorët, ky vendim shkaktoi zemërim të madh në popullsinë e majtë dhe në lëvizjen punëtore. Partia Socialdemokrate e quajti vendimin një fyerje ndaj drejtësisë dhe demokracisë.
Masakra në Vjenë
Të nesërmen, më 15 korrik, qindra mijëra protestues, të thirrur nga sindikatat dhe organizatat punëtore, dolën në rrugët e Vjenës në një grevë të përgjithshme dhe demonstratë masive. Tensionet rriteshin me orë. Turmat dogjën Gjykatën e Lartë të Drejtësisë, duke e parë atë si simbol të drejtësisë së korruptuar dhe klasës së privilegjuar.
Policia, e cila ishte nën ndikimin e forcave konservatore, reagoi me brutalitet ekstrem. U përdorën armë zjarri kundër protestuesve të paarmatosur, duke shkaktuar një masakër të përmasave të mëdha urbane. Viktimat ishin kryesisht punëtorë, aktivistë, gra dhe të rinj.
Përplasjet vazhduan gjatë gjithë ditës dhe u shtrinë në gjithë qytetin. Gjykata, ndërtesa të tjera shtetërore, tramvajet dhe rrugët u kthyen në skena lufte civile. Në fund të ditës, qyteti ishte nën tronditje dhe me dhjetëra të vdekur në rrugë.
Pasojat
Masakra e 15 korrikut thelloi përçarjen midis klasave dhe ideologjive në Austri. U pa si një pikë pa kthim për demokracinë austriake. Qeveria nuk kërkoi ndjesë, as nuk nisi ndonjë hetim serioz për përdorimin e forcës ekstreme nga ana e policisë.
Pas këtij akti, shumë nga mbështetësit e së majtës humbën besimin në rrugët demokratike. Filloi një periudhë radikalizimi të mëtejshëm, që do të kulmonte me shkatërrimin e demokracisë në vitin 1934, kur regjimi autoritar i Dollfuss-it do të ndalonte partinë socialdemokrate dhe do të vendoste një diktaturë klerikofashiste.
Masakra mbeti një plagë e hapur në kujtesën kolektive të punëtorëve austriakë. Ajo u përkujdes nga e majta për dekada si një simbol i sakrificës për drejtësi, barazi dhe liri, ndërsa nga e djathta u hesht ose u justifikua si nevojë për “rend dhe siguri”.
Trashëgimia
Sot, Masakra e 15 korrikut 1927 shihet si një paralajmërim historik për rreziqet e polarizimit ekstrem politik, për kapjen e institucioneve nga interesat e njëanshme dhe për dhunën shtetërore ndaj qytetarëve. Ajo mbetet një ngjarje kyçe për të kuptuar rrënimin gradual të demokracisë së parë austriake dhe përpjekjet për ndërtimin e një shteti social të barabartë.
Përgatiti: L.Veizi
