30 qershor 1971
Në heshtjen e thellë të kozmosit, ku nuk dëgjohet britmë e njeriut dhe çdo frymëmarrje është një akt inxhinierik, vdekja vjen pa zhurmë — por me peshën e një tragedie që ngulitet në historinë e njerëzimit. Më 30 qershor 1971, kapsula e misionit sovjetik Soyuz 11 u kthye në Tokë, por pa jetë. Tre kozmonautë sovjetikë, Georgi Dobrovolski, Viktor Patsayev dhe Vladislav Volkov, vdiqën në heshtje, duke u bërë të parët njerëz që humbën jetën në hapësirë.
“Soyuz 11” ishte një sukses historik në fillim: ekuipazhi u bë i pari që banonte në një stacion hapësinor, Salyut 1, për një periudhë prej 23 ditësh — një arritje madhore për programin hapësinor sovjetik në kulmin e Luftës së Ftohtë. Ata realizuan eksperimente shkencore, testuan pajisje të reja dhe dhanë sinjale të qarta se njeriu mund të qëndronte në hapësirë për periudha më të gjata.
Por kthimi ishte fatal. Gjatë fazës së shkëputjes nga moduli i shërbimit dhe përgatitjes për rikthim në atmosferë, një valvul u çel para kohe, duke shkaktuar depresurizim të menjëhershëm në kapsulë. Në atë kohë, kozmonautët nuk mbanin skafandra hapësinore, pasi kapsula ishte shumë e vogël për t’i akomoduar me pajisjet personale. Brenda pak sekondash, ata humbën vetëdijen. Analizat treguan se vdekja ndodhi brenda 40 sekondave pas humbjes së presionit.
Trupi i pajisur i kapsulës zbriti i padëmtuar në stepat e Kazakistanit. Kur teknicienët hapën derën, zbuluan trupat e palëvizshëm të tre burrave — në dukje të qetë, por të pajetë. Ata u shpallën heronj të Bashkimit Sovjetik, të varrosur me nderime të larta shtetërore në Kremlin, por humbja e tyre shtyu ndryshime të thella në mënyrën se si projektoheshin misionet e ardhshme.
Tragjedia e “Soyuz 11” nuk ishte vetëm një aksident teknik — ishte një përkujtim i zymtë se hapësira nuk fal as gabimin më të vogël, se trimëria njerëzore nuk mjafton pa mbrojtjen teknike, dhe se çdo hap përtej atmosferës është një duel me të panjohurën. Pas kësaj ngjarjeje, udhëtimi në hapësirë nuk u mendua më kurrë si një aventurë romantike, por si një përpjekje e rrezikshme, që kërkon disiplinë, teknologji dhe sakrificë.
Përgatiti: L.Veizi
