Betëja e Shangait nisi më 13 gusht 1937 si pjesë e Luftës së Dytë Kinezo-Japoneze, pas ngjarjeve që ndezën konfliktin në urën Marco Polo në korrik. Japonezët kërkuan tërheqjen e forcave kineze nga Shangai, por të dy palët filluan të dërgonin trupa shtesë drejt qytetit.
Forcat dhe strategjitë
Kina aktivizoi rreth 700,000 trupa, 70 divizione, avionë dhe tanke për të mbrojtur hyrjen kryesore tregtare të Pekinit.
Japonia, me rreth 300,000 ushtarë, 500 aeroplanë, tanke dhe anije luftarake, planifikoi një pushtim të shpejtë të qytetit.
Luftimet urbane dhe rezistenca e pazakontë
Luftimet u zhvilluan intensisht nëpër rrugët e Shangait—me granata, sulme shtëpi-me-shtëpi dhe bombardime flote. Qyteti u ndikua rëndë nga nisja e betejës, duke u shndërruar në një arenë të përgjakshme lufte urbane.
Forcat ajrore kineze përdorën aeroplanë për të goditur një anije japoneze—por pa dashje, bomba iu drejtua qytetësve, duke shkaktuar rreth 1,200 të vdekur e 1,400 të plagosur në atë që u njoh si “E Shtuna e Gjakut” (Bloody Saturday), një prej tragjedive më të famshme civile në këtë konflikt.
Avionët dhe supozimi i kontrollit të qiellit
Për disa ditë, Kina dominoi në ajër, duke shkaktuar humbje të rëndë për Japoninë. Por sapo japonezët sollën më shumë avionë modernë A5M “Claude”, dominimi në ajër u zhvendos drejt tyre.
Ecuria dhe rezultatet
Lufta zgjati tre muaj—nga 13 gusht deri më 26 nëntor 1937—me rezultat një fitore të Japonisë që mori kontrollin e Shangait, përjashtuar zonat e huaja të ndara (International Settlement dhe French Concession).
Humbjet ishin të jashtëzakonshme:
Kina: 187,000–300,000 të vrarë apo të plagosur sipas raporteve zyrtare; vlerësime perëndimore flasin për rreth 98,000.
Japonia: mbi 47,000 humbje, përfshirë të vrarë dhe të plagosur.
Pasojat
Beteja u cilësua nga disa historianë si “Stalingrad në Jangce”—për intensitetin e luftës urbane dhe ndikimin psikologjik.
Për kinezit, ishte momenti që konsolidoi një identitet kombëtar unik, duke mobilizuar zemër dhe vullnet për rezistencë.
Pas rënies së Shangait, Japonia avancoi drejt Nanjingut — një hap që çoi më pas në masakrat e njohura si “Rape of Nanking”.
Mbeti një histori kyçe me ndikim të thellë, sidomos për mënyrën se si Perëndimi e pa rezistencën e Kinës në fillim të Luftës së Dytë Botërore.
Përgatiti: L.Veizi
