Ettore Greco, nënkryetar dhe kreu i programit të IAI-t “Multilateralizmi dhe qeverisja globale”, në një intervistë për “Fanpage.it” shpjegon se çfarë u vendos në samitin e jashtëzakonshëm të NATO-s dhe cilët janë katër skenarët që mund të ndryshojnë pamjen e luftës në Ukrainë.
Nga Annalisa Cangemi
Dje ishte një ditë e takimeve vendimtare në Bruksel, sepse u zhvillua samiti i jashtëzakonshëm i NATO-s, ku u mblodhën edhe G7 dhe Këshilli Evropian, ku marrin pjesë edhe presidenti amerikan Biden dhe ai ukrainas Zelensky. Ky i fundit u kërkoi aleatëve “ndihmë ushtarake, pa kufizime”, si dhe dërgimin e 1% të 20.000 tankeve të tyre. Një kërkesë e re për të krijuar një zonë ndalim-fluturimi nuk është riformuluar për momentin. Forcat perëndimore kanë vendosur dislokimin e 4 njësive të tjera të reja luftarake në vendet lindore, d.m.th. në Bullgari, Rumani, Hungari dhe Sllovaki dhe po zhvillojnë një plan, në funksion të aksidenteve të mundshme kimike, biologjike, radiologjike ose bërthamore.
Ne i kërkuam Ettore Greco, nënkryetar dhe drejtues i programit “Multilateralizmi dhe qeverisja globale” të IAI-t, të komentonte këto lajme të rëndësishme: “Linja e parë në të cilën është fokusuar NATO është ajo e forcimit të pajisjes parandaluese ushtarake në lindje të NATO-s.; shkalla e dytë përfaqësohet nga konsultimet për të zhvilluar plane ose udhëzime të një natyre strategjike, për të kuptuar se si t’u përgjigjemi këtyre skenarëve; e treta ka të bëjë me kapitullin e çdo sanksioni të ri, i cili nuk do të jetë veçanërisht i mprehtë, duke qenë se përjashtojnë bllokimin e importet e produkteve energjetike, por ajo që është edhe më e rëndësishme janë mekanizmat e ndihmës reciproke të vendeve evropiane, përballë sanksioneve”.
Çfarë doli nga takimet në Bruksel?
Linja strategjike që është miratuar dhe po ndiqet është konfirmuar në mënyrë thelbësore. Shtetet e Bashkuara dhe NATO nuk kanë ndërmend të pranojnë kërkesën e Zelenskit për të dërguar luftëtarë për të kundërshtuar epërsinë ajrore ruse, një element që mund të jetë faktor vendimtar në evoluimin e konfliktit. Megjithatë, ne vazhdojmë me forcimin e masave të ndryshme, në 360 gradë: masat e parandalimit në vendet e NATO-s do të intensifikohen, me dërgimin e trupave të reja shtesë në Bullgari, Rumani, Sllovaki dhe Hungari, përveç atyre ku ka një të tillë e quajtur ‘prani e avancuar’, dmth vendet baltike dhe Polonia. Përveç pajisjes parandaluese, u vendos edhe dërgimi i materialit të ndihmës ushtarake në Ukrainë: deri më tani janë dërguar armë antitank dhe antiraketë, dhe tani po shqyrtojmë dërgimin e interceptorëve tokë-ajër që mund të godasin nga një distancë, e prodhimit sovjetik, e cila do të zhvendoset nga disa vende të Evropës Lindore, të cilat do të marrin në formë kompensimi nga mbrojtjet më të avancuara amerikane, Patriot. Këto sisteme, me të gjitha pajisjet radare të lidhura, shpresojmë se mund të kenë një ndikim. E gjithë kjo nuk është tamam një kërcim cilësor, por sigurisht një rritje e ndihmës ushtarake.
A mund të çojë kjo në një përshkallëzim sipas jush?
Jo, është një strategji që synon të kundërtën. Megjithatë, është e qartë se nëse Putini do ta gjente veten në vështirësi, ai mund të zbatonte masa më të ashpra, të cilat mund të çonin në intensifikimin e përplasjeve. Por synimi i NATO-s është të shmangë një konfrontim të drejtpërdrejtë me Rusinë. Ka shumë pak gjasa që të rezultojë një përshkallëzim nga këto masa shtesë të mbështetjes ushtarake që u vendosën. Megjithatë, në të ardhmen, faktorë të tjerë mund të hyjnë në lojë, dhe pikërisht mbi këtë funksionuan konsultimet sot, ose mbi skenarët që mund të hapen, me rreziqet e reja që lidhen me to.
Për çfarë po i referoheni?
Aleanca po mendon se si do të reagonte ndaj këtyre rreziqeve dhe po zhvillon një ‘plan kontingjent’, pra një plan strategjik për t’iu përgjigjur këtyre situatave të paparashikuara, që mund të lindin. Janë të paktën katër. E para lidhet me përdorimin e armëve të shkatërrimit në masë nga Rusia. Në veçanti, pika themelore në diskutim lidhet me përdorimin e armëve kimike.
Zelensky akuzoi Moskën për hedhjen e bombave me fosfor. A është lajm i verifikueshëm?
Nuk do më pëlqente të dilja jashtë ekuilibrit, do të na duhen hetime, një aktivitet inteligjence. Problemi i parë për NATO-n është të kuptojë nëse armët kimike dhe bakteriologjike po përdoren masivisht, gjë që do të çonte në një përgjigje shumë të ashpër nga forcat perëndimore.
Çfarë lloj përgjigjeje?
Kjo nuk u zbulua. Nuk e dimë ende nëse kjo është një përgjigje ushtarake apo tjetër. Por kjo do ta ndryshonte luftën, sepse do të ishte një shkelje aq e rëndë e së drejtës ndërkombëtare sa do të kërkonte një reagim. Pastaj ekziston gjithmonë rreziku, qoftë edhe më i largët, i përdorimit të armëve bërthamore, i cili megjithatë nuk duket një rrezik i afërt. Është e qartë se armët kimike do të kishin më pak efekte shkatërruese sesa armët bërthamore. Nga pikëpamja ushtarake, armët kimike nuk janë shumë efektive kundër forcave të armatosura të armikut, por ato mund të përdoren, për shembull, kundër civilëve që protestojnë ose kundër rezistencës në qytete. Jemi në një fazë të luftës në të cilën Rusia mund t’i shohë ato si mjete të dobishme.
Sipas disa analistëve, Putini nuk do të donte të përdorte armë bërthamore, në mënyrë që të mos përfshijë edhe popullsinë ruse dhe bjelloruse?
Kjo do të ishte dytësore, sepse hipoteza, ndonëse e largët, është ajo e përdorimit të armëve bërthamore taktike, të cilat do të kishin një rreze më të kufizuar. Megjithatë, këto armë janë menduar për përdorim mbrojtës, pra për të kundërshtuar një sulm të drejtpërdrejtë ndaj Rusisë, kundër një ushtrie në avancim që kërcënon integritetin territorial të Rusisë, dhe për momentin nuk jemi në këtë situatë. Kjo sigurisht që është doktrina, por duhet parë nëse perceptimet e gabuara për sigurinë kombëtare nuk të çojnë gjithsesi në atë drejtim. Skenari i dytë që u konsiderua më pas në ‘planin e emergjencës’ ka të bëjë me rreziqet e mundshme që lidhen me centralet bërthamore: në rast aksidenti, është çështja se si t’i bëjmë centralet të sigurta. Skenari i tretë, nga ana tjetër, ka të bëjë me rolin e Kinës.
Cili është roli i Pekinit për momentin?
Për momentin nuk duket se Kina është e gatshme të mbështesë Rusinë ushtarakisht, edhe nëse, sipas shërbimeve të inteligjencës amerikane, do të kishte pasur një kërkesë të tillë nga Moska. Nëse do të kishte mbështetje ushtarake nga Pekini, vendet perëndimore do të kishin problem, sepse do të duhej të merrnin masa kundër Kinës, madje edhe sanksione, të cilat mund të kishin një efekt thelbësor. Vendimi i Pekinit për të mbështetur ushtarakisht Rusinë do të ishte një skenar që do të ndryshonte tablonë e luftës dhe për këtë arsye vendet e Aleancës po punojnë për një paramarrëveshje, për të kuptuar se si të veprojnë në përputhje me rrethanat. Për momentin, Kina nuk ka miratuar sanksione kundër Rusisë, ka përqafuar në thelb argumentet ruse dhe po ofron ndihmë humanitare për Ukrainën. Por çfarë mund të bëjë Kina nëse lufta vazhdon, duke vënë në rrezik stabilitetin e Rusisë, ne nuk mund ta dimë. Madje mund të vendosë të mbështesë përpjekjet ruse të luftës, sepse humbja e Putinit është gjëja e fundit që Kina dëshiron. Amerikanët janë shumë të frikësuar nga ky skenar, prandaj po flasin me kinezët për t’i bindur që të mos e mbështesin Putinin ushtarakisht dhe ekonomikisht. Në çdo rast, tani për tani Pekini i frikësohet kundërmasave amerikane, prandaj mund të kufizohet në biznesin me rusët. Edhe në të kaluarën, Kina ka shfaqur njëfarë hezitimi për të bërë biznes me vendet që janë të sanksionuara nga evropianët dhe amerikanët, dhe edhe në këtë rast ata mund të bëjnë të njëjtin vlerësim.
Cila është ajo që NATO po adreson për strategjinë e saj të ardhshme?
Skenari i katërt dhe më i afërt është ai i hyrjes së Bjellorusisë në luftë. Shërbimet e inteligjencës amerikane kanë thënë praktikisht se kjo do të ndodhë. Bjellorusia është një pjesë aktive e konfliktit, deri më tani ajo ka qenë trampolinë për trupat ruse, të cilat më pas u drejtuan për në Kiev. Pikërisht atje ushtria ruse po pretendonte të kryente stërvitje, vendi po qëndron hapur me Putinin. Risia tani është se forcat e armatosura bjelloruse mund të hyjnë në Ukrainë dhe kjo do të çonte në një dinamikë të re, e cila mund të çojë në zhvillime të papritura. Prandaj, linja e parë në të cilën NATO është përqendruar është ajo e forcimit të mjetit parandalues ushtarak në lindje të NATO-s; shkalla e dytë përfaqësohet nga konsultimet për të zhvilluar plane ose udhëzime të një natyre strategjike, për të kuptuar se si t’u përgjigjemi këtyre skenarëve; i treti ka të bëjë me kapitullin e çdo sanksioni të ri, i cili nuk do të jetë veçanërisht i mprehtë, pasi përjashton bllokimin e importeve të produkteve të energjisë; por ajo që është edhe më e rëndësishme janë mekanizmat e ndihmës reciproke të vendeve evropiane, përballë sanksioneve. SHBA ka thënë tashmë se do të vërë në dispozicion sasi të reja të gazit natyror të lëngshëm, gjë që mund të ndihmojë. Brenda Evropës, duhet të krijohet një front i përbashkët për të negociuar kontratat dhe për të rritur rezervat e gazit të depozituar, me pak fjalë, duhet gjetur mekanizma solidariteti. Duke qenë se goditja është qartësisht asimetrike, disa vende ekspozohen më shumë se të tjerat, si Gjermania dhe Italia.
Burimi: fanpage.it/ Përgatiti për botim L.Veizi
