Nga Milena Harito
Presidenti fancez Makron i porsazgjedhur nuk mundi të ketë një mazhorancë të qartë prej 289 deputetësh në zgjedhjet e së djelës 19 qershor. Eshtë larg, i mungojnë 44 deputetë.
Kjo situatë është e paprecedentë që prej vitit 1958, në rendin kushtetues francez të quajtur edhe « Republika e pestë » e cila bazohej ne pushtetin dykrerësh midis presidentit të zgjedhur nga populli çdo 7 vjet dhe parlamentit me zgjedhje mazhoritare çdo 5 vjet.
Me ndryshimet kushtetuese të vitit 2000 ky ekuilibër ndryshoi duke shtuar peshën e presidentit e pakësuar atë të parlamentit. Parlamenti u kthye njëfarësoj në « noter » të vendimeve të presidentit. Pakësimi i pushtetit të parlamentit solli një krizë të përfaqësimit, sepse shumë rryma e sensibilitete nuk kishin më mindësi të shpreheshin e të ndikonin në parlament. Kjo ishte një ndër arsyet e rritjes së konfliktualitetit dhe protestave të « jelekverdhëve » në mandatin e parë të presidentit Makron.
Ekstremi i djathtë, RN – Rassemblement National në rritje të vazhdueshme që prej viteve 1980, por i diabolizuar gjerësisht prej vitesh, në zgjedhjet e këtij viti përmbyll një cikël. Në turin e dytë të zgjedhjeve presidenciale gati një votues në dy, 41% votuan Marine Le Pen, ekstremin e djathtë. Me zgjedhjet parlamentare të kësaj të djele, RN kaloi nga 8 deputetë në 2017 në 89 deputetë.
Nëse i shtojmë 89 deputetëve të ekstremit të djathtë, 137 deputetët e NUPES, konsideruar si njëfarë ekstremi i majtë , një ndër vijat ndarëse të këtyre zgjedhjeve mund të lexohet si populistët kundretjt partive klasike elitiste :makronistë dhe e djathta tradicionale.
Lëvizje tektonike e rëndësishme por e ngjashme me çka ndodhur në vende të tjera në dekadën e fundit, nga Italia në Brazil duke kaluar nga SHBA e Trump. Në këtë parlament shoqëria franceze është më e përfaqësuar në diversitetin e vet. Gjë që sjell përfaqësimin e më tepër sensibiliteteve e zërave në parlament ndoshta duke ju dhënë mundësinë të peshojnë në politika e duke i larguar nga manifestimi konfliktual në rrugë. Kryeministri si drejtues i mazhorancës do të duhet të ndërtojë koalicione politike me parlamentin për të qeverisur, qendra e gravitetit probabilisht do të zhvendoset nga presidenca drejt kryeministrisë.
Midis deputetëve të rinj ka dy zonja që punojnë si pastruese , disa shoferë etj.
Lëvizjet populiste të majta a të djathta qofshin, vetëshpallen si « anti establishment » dhe arrijnë të kenë një bazë të gjerë sepse çështja e rishpërndarjes së pasurisë mbetet qendrore në një botë ku pasuritë e një pjese të vogël janë gjithnjë e më të dukshme në sytë e çdokujt. Legjitimiteti i këtyre pasurive rivjen në vëmendje e rivendoset në pikëpyetje.
Nuk ka zgjidhje të thjeshtë për këtë çështje, e sigurisht nuk bëhet fjalë për tu kthyer në ekonomi të kolektivizuara. E gjitha kjo në sfondin e krizës klimatike e cila sjell konflikte të reja madhore nga shpërnguljet masive tek kriza e urisë që kërcënon qindra miliona njerëz këtë vit.
Mendoj se politika franceze është në një moment ndryshimi të rëndësishëm me rrënjë të thella.
