Në fillim të vitit 2022, ndërsa lufta kishte shpërthyer, fëmijët i dhanë lamtumirën e dhimbshme babait të tyre mes skenave kaotike në stacionin hekurudhor Lviv. Pothuajse 18 muaj më vonë, ata do të takohen sërish.
Fëmijët kanë vështirësi për të fjetur. Të paktën javën e fundit, Anna 10-vjeçare ka pyetur nënën e saj Oksana se për sa ditë do të ishin bashkë. E pyes se si ndihet që do të shohë babanë e tij për herë të parë që nga marsi 2022, hera e parë që kur ata i dhanë lamtumirën në stacionin hekurudhor Lviv në ditët pas pushtimit rus.
“Jam shumë i lumtur, i lumtur,” tha ai.
Fillimisht ata do të shkojnë në Krakov të Polonisë, pastaj do të marrin trenin që do t’i çojë nëpër Ukrainë për tu ribashkuar me babain dhe bashkëshortin që u kanë munguar aq shumë çdo ditë dhe natë mërgimi.
Oksana thotë se nuk mund të besojë se do ta shohin së shpejti. “Është si një ëndërr.
Historia e mërgimit nga Ukraina fillon në errësirën e 24 shkurtit 2022, kur predhat e para të artilerisë ruse filluan të bien në periferi të Kharkiv, Saltivka. Çifti kishte parë lajmet për një grumbullim trupash pak mbi kufi, por si shumë ukrainas, Oksana dhe Jenia donin të mbronin fëmijët e tyre nga frika e luftës.
Më pas u dëgjuan shpërthimet. Zhurma e xhamave të dritareve. Lajmi për viktimat e para. Radhët e gjata që krijoheshin jashtë dyqaneve ushqimore dhe stacioneve të benzinës.
Qëndrimi në shtëpi nënkuptonte rrezikimin e vdekjes nën bombardimet ose sulmet e drejtpërdrejta nga trupat ruse. Në ato ditë të fundit të shkurtit dhe fillimit të marsit të vitit të kaluar, askush, asnjë lider në Ukrainë apo jashtë saj, asnjë gazetar apo ekspert sigurie nuk e dinte nëse rusët do të ndaleshin.
Largimi për siguri në Perëndim nënkuptonte ndarjen e familjes. Burrat midis 18 dhe 60 vjeç, ata që konsiderohen të moshës së luftës nuk mund të largoheshin.
Jenia do të duhej të qëndronte dhe Oksana do të shkonte në Poloni me fëmijët. Ajo kishte një teze që jetonte në Angli, por, në atë kohë, dukej një udhëtim shumë i largët.
Ai shkoi me ta deri në stacionin Lviv, një udhëtim 24 orësh nga Kharkiv, dhe në krizën më të madhe të refugjatëve në Europë që nga Lufta e Dytë Botërore.
“Unë kurrë nuk do ta harroj udhëtimin,” thotë Oksana. “Fëmijët e vegjël dhe foshnjat u ulën në tavolina dhe ne qëndruam. Kaq shumë njerëz u mblodhën së bashku. Nuk e kishim idenë se ku do të përfundonim më në fund.
“E vetmja gjë ishte të shkonim në Poloni. Dhe Jenia dhe unë e dinim se në Lviv do të duhej të thonim lamtumirë.”
Rreth orës, dhjetëra mijëra refugjatë u dyndën në stacionin hekurudhor Lviv duke kërkuar një rrugë shpëtimi për në Perëndim. Brenda një muaji, një e katërta e të gjithë ukrainasve u larguan nga shtëpitë e tyre.
90% e atyre që shkuan jashtë vendit ishin gra dhe fëmijë. Në fillim të verës 2023 situata ndryshoi. Oksana dhe fëmijët do të ktheheshin në Ukrainë për pushime. Ajo kishte kursyer para gjatë dimrit, kishte blerë biletat e fluturimit dhe trenit.
Familja do të qëndrojë një muaj së bashku në një apartament me qira. Ilya dëshiron të peshkojë me babanë e tij në lumin Dnipro. Anna do t’i japë atij vizatimet e saj. Ata do të bëjnë shëtitje të gjata në mbrëmje si para luftës.
Ata hipin në një tren në kufirin polako-ukrainas dhe mbërritën pas disa orësh udhëtim. Me lot në sy ata përqafohen me njeri-tjetrin.
Oksana dëshiron t’u thotë diçka ukrainasve të tjerë që janë ndarë nga lufta: “Duajeni njëri-tjetrin dhe kujdesuni për njëri-tjetrin.
Pas një muaji ata do të duhet ti thonë lamtumirë njeri-tjetrit sërish.
