Dita e Studentit festohet më 17 Nëntor. Por si shkonin fëmijët italianë në shkollë gjatë luftërave dhe pandemive të shekullit të njëzetë?
Lufta në Ukrainë ka detyruar mbi pesë milionë fëmijë të ndërpresin arsimin e tyre. Në Rripin e Gazës, raporton Unicef, ndërtesat e shkollave me fëmijë refugjatë brenda janë bombarduar dhe popullsia civile është aq e prekur nga emergjenca, saqë të flasësh për arsimin në këtë kontekst duket e pavend.
Por si rregullohej institucioni arsimor në kohë emergjente në të kaluarën? Ndërsa italianët ishin të zënë në frontin e Luftës së Madhe, të dërrmuar nga urgjenca shëndetësore e gripit “spanjoll” apo nga bombardimet e Luftës së Dytë Botërore, grupet e shkollave a duhej të largoheshin nga bankat? Aspak.
Nxënësit paraqiten
Edhe gjatë momenteve të errëta të shekullit të njëzetë, autoritetet vendosën që shkolla të vazhdonte të funksiononte rregullisht. “Gjatë Luftës së Madhe, por edhe midis viteve 1918 dhe 1920, kur epidemia e tmerrshme e shkaktuar nga gripi “spanjoll” u përhap në Evropë, duke shkaktuar më shumë viktima sesa konflikti, shkolla mbeti e hapur. Dhe edhe gjatë Luftës së Dytë Botërore, pavarësisht bombardimeve dhe emergjencave shëndetësore, studimet nuk u ndalën, përveç disa mbylljeve të përkohshme për të frenuar momentet më kritike”, shpjegon historiani Alberto de Bernardi, ish-mësues i Historisë Bashkëkohore në Universitetin e Bolonja.
Ligji i bërë…
Duhet thënë, për të qenë i sinqertë, se numri i nxënësve ishte më i ulët, duke qenë se shkuarja në shkollë në Itali nuk ka qenë gjithmonë një shëtitje në park. Marrëdhënia e trazuar midis arsimit dhe shoqërisë filloi në 1877, kur ligji Coppino e bëri arsimin të detyrueshëm dhe falas për fëmijët e moshës gjashtë deri në tetë vjeç. Por zbatimi i kësaj direktive iu la në dorë bashkive, të cilat në shumicën e rasteve nuk kishin burimet për të garantuar zbatimin e saj. Për më tepër, ligji parashikonte varfërinë si një “pengesë legjitime” për përmbushjen e arsimit të detyrueshëm.
Puna e fëmijëve
Kështu, në vitin 1898 analfabetizmi në Itali arrinte ende në 62% dhe shumica e fëmijëve nuk hynin në klasë sepse punonin në fusha ose jetonin shumë larg (ata që jetonin më shumë se dy kilometra larg ndërtesës së shkollës përjashtoheshin nga frekuentimi). Në vitin 1902 u vendos mosha minimale për të punuar: 12 vjeç, me kufi 11 orë rresht dhe pushim çdo gjashtë! Në fillim të Luftës së Parë Botërore, pra, kishte ende shumë fëmijë që kontribuonin në ekonominë familjare dhe kishte mbetur pak kohë për libra.
Reforma e butë
Vetëm reforma e johebrenjve, në vitin 1923, i dha një kthesë shkrim-leximit, edhe nëse shkollimi i detyrueshëm ndaloi në klasën e pestë.
“Mesatarisht, fëmijët ndiqnin shkollën nga mosha pesë deri në dhjetë vjeç”, vazhdon de Bernardi, “me dallime të mëdha mes fshatit dhe qytetit, veriut dhe jugut”. Reforma johebreje krijoi një sistem shkollor që pasqyronte shoqërinë klasiste dhe hierarkike në të cilën u ngjiz: «u themelua shkolla e mesme klasike, e destinuar për të trajnuar elitat deri në vitet shtatëdhjetë, dhe gjithashtu shkolla e mesme shkencore, e konsideruar, megjithatë, e një niveli më i ulët; dhe në fund u vendos provimi i shtetit në përfundim të shkollës së mesme”.
Ndërprerje e detyruar
Në një kontekst, atë të shkollës “shumë fashiste”, në të cilën përditshmëria e fëmijëve dhe të rinjve rregullohej në të gjitha aspektet më të vogla, nga studimi deri në kohën e lirë, më 18 shtator 1938 ra në sistemin shkollor dushi i parë i ftohtë. (dhe jo vetëm) italisht. Musolini, gjatë një vizite në Trieste, njoftoi futjen e ligjeve racore që parashikonin, ndër të tjera, dëbimin e nxënësve, profesorëve, portierëve dhe drejtorëve të shkollave hebrenj nga shkollat publike të mbretërisë.
Ligjet racake
“Duke marrë parasysh këtë realitet të ri”, thotë Daniel Fishman në esenë “Klasat e padukshme”. Shkollat hebraike në Itali pas ligjeve raciste (Edizioni il Prato), «komunitetet hebraike u aktivizuan dhe u riorganizuan shpejt në vetëm dy muaj, kështu që kur rifilloi viti shkollor, në vjeshtën e 1938, shkollat dhe klasat me mësime të reja, të studionin. drejtimet dhe materialet mësimore”.
Paraqitja e normalitetit
Komuniteti hebre e kuptoi menjëherë se këta të rinj, jeta e të cilëve ishte kthyer plotësisht përmbys nga një ditë në tjetrën, duhej të rivendosnin një pamje normale dhe mënyra më e mirë për ta bërë këtë ishte të siguronin vazhdimësi në studimet e tyre. “Një debat filloi brenda komunitetit hebre se cilat kurse studimi duhet të preferohen, duke organizuar anketa mes familjeve dhe takime mes drejtorëve dhe mësuesve nga qytete të ndryshme”, vazhdon Fishman. “Një pjesë e stafit mësimdhënës hebre ishte e bindur për nevojën për të preferuar studimet klasike për shkollat hebraike. Të tjerët në vend të kësaj zgjodhën një rrugë, ndoshta më realiste pas asaj që përcaktohej nga ligjet raciste, që synonte përgatitjen e nxënësve të shkollave të mesme për aftësi në fusha që do të kishin dhënë garanci më të mëdha për të ardhmen, duke ofruar kurse studimi në sektorin e bujqësisë ose të tregtisë. Ne menduam të krijonim modele të reja. Në rastin e shkollës hebraike në Romë, kishte, për shembull, një eksperiment interesant të konceptuar nga vetë fëmijët, të cilët krijuan një kompani të ngjashme që kishte karakteristikat e një kompanie tregtare”.
Ekselence në emergjenca
Ministria e Arsimit Kombëtar lejoi ngritjen e seksioneve hebraike në disa shkolla publike, por u kujdes që të mos kishte ndërveprim mes fëmijëve hebrenj dhe “arianë”, duke organizuar orare mësimi dhe hyrje të diferencuara. Por këto mbetën raste të jashtëzakonshme. Shkollat e reja hebraike, në fakt, u bënë plotësisht funksionale pothuajse menjëherë dhe përfaqësonin një anomali në panoramën italiane, me karakteristika unike për kohën. “Para së gjithash, profesorët universitarë, të përjashtuar nga universitetet italiane, gjetën punë në shkollat e sapothemeluara hebraike, duke rezultuar në një nivel shumë të lartë të mësimdhënies”, shpjegon Fishman. “Një element tjetër i jashtëzakonshëm ishte krijimi i shumë klasave, ku fëmijët e moshave të ndryshme kishin një mësues të vetëm, ndonëse me mësime të modifikuara ndryshe. Nuk ishte një zgjedhje e qëllimshme, por një zgjedhje e adoptuar nga ato komunitete që kishin pak fëmijë ose nuk kishin hapësirë të mjaftueshme për t’u përdorur si shkollë”. Një zgjidhje e praktikuar tashmë në shkollat rurale dhe qytetet shumë të vogla.
Vetëm parime
Pasi u vendos që hebrenjtë të dëboheshin nga shkollat e të gjitha niveleve, shteti fashist nuk kishte organizuar institutet e reja. Kjo do të thoshte se e gjithë barra organizative dhe ekonomike rëndonte mbi supet e familjeve, të cilave u duhej të krijonin klasa dhe shkolla nga ndërtesat e komunitetit që më parë ishin përdorur për qëllime të tjera. Përvoja e jashtëzakonshme e institucioneve arsimore hebraike vazhdoi kështu deri në vitin 1943, vit në të cilin filluan dëbimet e hebrenjve dhe shkollat nuk ishin më në gjendje të ofronin mësime dhe provime për studentët.
Pushimet e hershme
Por çfarë po ndodhte ndërkohë në shkollat e tjera të mbretërisë? Ndërsa më 10 qershor 1940 zëri i Musolinit njoftonte, përmes radios dhe altoparlantëve në sheshe, se Italia do të shkonte në luftë kundër Anglisë dhe Francës, studentët ishin tashmë me pushime. Në fakt, në të gjitha shkollat, për shkak të konfliktit të afërt, mësimet kanë përfunduar më 30 maj, më herët se fundi normal i vitit shkollor. Vera kaloi e qetë dhe pasi mundi një Francë tashmë të mundur nga gjermanët në 15 ditë, në vjeshtë u kthye rregullisht në klasë.
Dënim lufte
Në lidhje me institucionin shkollor, urgjenca më e ndjerë nga Ministria e Arsimit Kombëtar, e drejtuar nga Giuseppe Bottai, ishte ajo e uljes së konsumit në minimum në lidhje me “nevojat më të mëdha të luftës”. Përfshirë atë të letrës, e cila u rregullua që nga viti 1941, duke ndaluar shkrimin e procesverbaleve. Ndërprerja e parë e mësimit ndodhi në dimrin e vitit 1942, kur ministria urdhëroi që kohëzgjatja e pushimeve dimërore të zgjatej deri më 18 janar, për të ulur konsumin e karburantit për ngrohje. Më pas, në shkurt, erdhi një kufizim tjetër për mësimdhënien: udhëtimet shkollore ishin të ndaluara, veçanërisht nëse përfshinin udhëtime me tren. Në vitin 1942, megjithatë, viti i ri shkollor filloi në fakt herët për të lejuar dy muaj pezullim dimëror, përsëri për të ulur kostot e ngrohjes.
Itali e ndare në dysh
Në fillim të verës së vitit 1943, për shkak të zbarkimit të afërt anglo-amerikan në Siçili, shkollat në ishull u mbyllën herët dhe provimet e shtetit u hoqën (u morën parasysh pikët e tremujorit të tretë). Në veri, viti shkollor 1943-44, me gjithë frikën dhe alarmet e vazhdueshme për shkak të bombardimeve aleate, rifilloi pak a shumë rregullisht (përveç provimeve shtetërore të vitit 1944, u zhvendos në qershor dhe mbylljes së hershme më 2 maj). Në vitet 1944-45 shkollat në veri, për të akomoduar nxënësit e shpërngulur, nuk i morën parasysh mungesat dhe i shfaqnin programet e shkollës në tabela për t’u dhënë mundësi nxënësve të vazhdonin studimet qoftë edhe individualisht. Për të kapërcyer problemin e distancës nga ambientet e shkollës për personat e zhvendosur dhe udhëtarët, priftërinjtë, të pa përfshirë në fushat e betejës dhe ndër të paktët në gjendje të jepnin mësime në latinisht, greqisht dhe algjebër, u organizuan për t’i lejuar vajzat dhe djemtë të vazhdonin punën e tyre. studimet.
Rikonstruksion
Ndërkohë në Jugun tashmë të çliruar, shkolla po përpiqej të riorganizohej, edhe pse mungonin shumë mësues të vdekur në luftë. Pas Çlirimit nga Nazi-fashizmi në Prill 1945, shkolla italiane duhej të rindërtohej nga themelet materialisht dhe moralisht, si pjesa tjetër e vendit. Por ai kishte ende meritën e sjelljes së një brezi në klasë, edhe në orën më të errët.
Burimi: focus.it/ Përgatiti për botim: L.Veizi/kb
