Më 1 tetor 2017 të vitit Referendumi për Pavarësi i mbajtur në rajonin e Katalonjës në Spanjën veri-lindore do të deklarohej i paligjshëm nga Gjykata Kushtetuese e Spanjës. Ky referendum do të kishte si qëllim ndarjen e këtij rajoni nga shteti spanjoll, dhe shpalljen e tij si shtet më vete, me Barcelonën kryeqytet, për ta shkëputur përfundimisht nga juridiksioni i Madridid zyrtar…
…Qeveria rajonale e Katalonjës vendosi një referendum mbi pavarësinë katalanase në 1 tetor 2017. Ky referendum u thirr për herë të parë në qershor të 2017 dhe u miratua nga parlamenti katalanas në një seancë më 6 shtator 2017 së bashku me një ligj që thotë se pavarësia do të ishte e detyrueshme me një shumicë të thjeshtë, pa kërkuar një pjesëmarrje minimale. Partitë e opozitës refuzuan të marrin pjesë në seancë dhe u kanë bërë thirrje votuesve të tyre që të bojkotonin votimin, me përjashtim të Catalunya Sí que es Pot që abstenuan por mbështetin pjesëmarrjen. Gjykata Kushtetuese e Spanjës e shpalli referendumin si ilegal më 7 shtator 2017. Qeveria spanjolle u përp të parandalojë pyetësorin sepse Kushtetuta Spanjolle nuk parashikon një votim mbi autonominë e një Komuniteti Autonom. Nga ana tjetër, lëvizja katalunase e pavarësisë e bazoi qëndrimin e saj mbi të drejtën e vetëvendosjes së popujve.
***
Katalonja është një territor i kontestuar në mes të Mbretërisë së Spanjës dhe Republikës së Katalonjës në skajin verilindor të Gadishullit Iberik. Statusi i saj kushtetues është subjekt i një mosmarrëveshjeje midis Mbretërisë së Spanjës e cila e sheh atë si një komunitet autonom brenda Spanjës. Katalonja është një nga rajonet më të pasura dhe më produktive të Spanjës dhe ka një histori të veçantë që daton gati 1000 vjet. Gjatë dekadës së fundit janë rritur zërat si dhe thirrjet për pavarësi nga Katalonjasit që besojnë se rajoni i tyre i pasur ka një të drejtë morale, kulturore dhe politike për vetëvendosje dhe autonomi, sepse ka bërë shumë për ekonominë spanjolle dhe nuk ka marrë shumë në këmbim.
Thirrjet për pavarësi u rritën ndërsa Spanja kaloi një krizë të madhe dhe të zgjatur ekonomike. Artur Mas, presidenti i atëhershëm katalanas, kaloi në mbështetjen e pavarësisë në 2011 në një kohë kur politikat e kursimit të partisë së tij po kritikoheshin nga masa e gjerë. Kritikët e kanë akuzuar atë për një manovër cinike për drejtimin e tubimt kundrejt qeverisë qendrore në Madrid. Përplasja financiare e vitit 2008 dhe shkurtimet e shpenzimeve publike spanjolle nxitën pakënaqësinë lokale dhe separatizmin.
Shumë njerëz në rajon u zemëruan gjithashtu edhe nga vendimi i gjykatës kushtetuese spanjolle në 2010 për të anuluar ose ri-interpretuar pjesë të statutit të 2006 për autonominë e Katalonjës, statut i cili do t’i jepte rajonit pavarësi më të madhe.
Pas një referendumi simbolik në nëntor 2014, i jashtëligjshëm nga Spanja, separatistët fituan zgjedhjet rajonale të 2015-s. Udhëheqësit e Katalonisë pro-pavarësisë pastaj vazhduan me një referendum të plotë në 1 Tetor 2017, i cili gjithashtu u shpall i paligjshëm nga gjykata kushtetuese e Spanjës. Organizatorët thanë se 90% e votuesve mbështesnin një ndarje. Por, pjesëmarrja në referendum ishte prej vetëm 43% mes një bojkoti nga unionistët.
Carles Puigdemont – presidenti i atëhershëm katalanas – iku jashtë vendit me disa udhëheqës të tjerë. Shumica që mbeti u arrestuan dhe u akuzuan për tradhti.
Gjykata e Lartë e Spanjës dënoi 9 nga udhëheqësit e Katalonjës të arrestuar në Tetor, duke shkaktuar trazira në Madrid. Ish-nënkryetari Oriol Junqueras u dha një dënim me 13 vjet burg për kryengritje dhe keqpërdorim të fondeve publike. Tetë të tjerët marrin dënime midis 12 dhe 9 vitesh. Demonstruesit dolën në rrugë me tërbim dhe janë përplasur vazhdimisht me policinë i njohur si një nga tubimet më të dhunshme që goditi Spanjën në këtë dekadë.
Në një atmosferë delikate për Spanjën shumica separatiste në parlamentin katalanas shpalli pavarësinë më 27 tetor 2017. Duke përdorur kompetencat emergjente të Nenit 155, Madridi shpërndau parlamentin, shkarkoi udhëheqësit e Katalonjës dhe thirri zgjedhje të parakohshme për 21 Dhjetor. Separatistët fituan një shumicë të pakët. Majin pasues pasi Madrid bllokoi disa kandidatë të tjerë, në parlamenti e Katalonjës u betua Quim Torra si presidenti i ri. Ai u zotua të vazhdojë luftën për pavarësi.
