Ndihma ushtarake amerikane në këmbim të shfrytëzimit të tokave të rralla të Ukrainës. Ky është thelbi i marrëveshjes prej 500 milionë dollarësh që po realizohet mes Shteteve të Bashkuara dhe Ukrainës.
“Kam folur me Putinin dhe Zelenskyn dhe po përpiqem të marr paratë tona. Evropa i dha Ukrainës 100 miliardë dollarë në formën e një kredie. Ne kemi vënë 300 miliardë lekë. Kështu që ne kërkojmë toka të rralla, naftë dhe gjithçka tjetër”, deklaroi Donald Trump duke folur në CPAC, konventa konservatore amerikane.
Kievi ka depozita të mëdha nëntokësore me vlerë 11.5 trilion dollarë jo vetëm të tokave të rralla si skandiumi, por edhe të mineraleve të tjera thelbësore, si litium, grafit, kobalt dhe titan.
Cilat janë tokat e rralla?
Elementët e tokës së rrallë janë një grup prej 17 elementësh në tabelën periodike që përfshin: skandiumin, itrin dhe 15 lantanidet, përkatësisht, sipas rendit të tabelës periodike, lantanium, cerium, praseodymium, neodymium, promethium, samarium, europium, gadolinium, terbium, erbholli, dhe thumbium. Këta 17 elementë prodhojnë një treg global që tashmë vlen pothuajse 11 miliardë dollarë dhe që deri në vitin 2031 do të arrijë në 21.7 miliardë dollarë me një rritje prej 7.4% në vit . Tokat e rralla përfaqësojnë vetëm një pjesë të të ashtuquajturave lëndë të para kritike. Sipas Bashkimit Evropian, 34 nevojiten për tranzicionin e gjelbër dhe dixhital.
Pse janë kaq të rëndësishme?
Këto lëndë të para janë të domosdoshme në industrinë e teknologjisë dhe të mbrojtjes . Për shembull, ato përdoren për të krijuar magnet të përhershëm, fibra optike, por ato janë gjithashtu thelbësore për turbinat me erë dhe panelet diellore. Ato janë të rëndësishme për të gjitha pajisjet elektronike më të fundit, por edhe për teknologjitë më të avancuara në sektorët e hapësirës ajrore, mbrojtjes dhe mjekësore.
Ku gjenden tokat e rralla?
Sipas të dhënave të fundit nga Shërbimi Gjeologjik i Shteteve të Bashkuara, ka pak më shumë se 90 milionë tonë rezerva në mbarë botën, duke përfshirë 44 milionë në Kinë , e cila është deri tani prodhuesi më i madh në botë. Në vend të dytë është Brazili me 21 milionë tonë. Në Indi janë rreth 7 milionë, në Australi 5.7 milionë. Rusia ka 3.8 milionë tonë të tjerë. Ndërsa rezervat amerikane arrijnë në 1.9 milionë tonë.
Pse Ukraina është strategjike?
Në Ukrainë, rezervat e depozitave të tokës së rralla në Azov vlerësohen të tejkalojnë ato të depozitave më të rëndësishme të Amerikës së Veriut. Kievi, përveç se ka depozita të tokës së rrallë, ka depozitime të shumicës së të ashtuquajturave lëndë të para kritike , të cilat përfshijnë gjithashtu litium, titan dhe minerale të tjera. Në veçanti, sipas Ministrisë ukrainase të Mbrojtjes së Mjedisit dhe Burimeve Natyrore, vendi strehon depozitat e 22 nga 50 materialet e identifikuara si kritike nga Shtetet e Bashkuara dhe 20 nga 34 lëndët e para të identifikuara si kritike nga Bashkimi Evropian , siç kishte raportuar vetë Komisioni. Ukraina është ndër dhjetë vendet e para në botë për sa i përket rezervave të vërtetuara të titanit dhe përbën 7% të prodhimit global dhe është prodhuesi i pestë më i madh i galiumit. Depozita Zavalievsky është një nga depozitat më të rëndësishme të njohura dhe të pashfrytëzuara të grafitit në Evropë.
Sipas një studimi të publikuar në vitin 2023 nga Instituti Kombëtar Gjeologjik i Ukrainës, Ukraina ka afërsisht 2.6 miliardë ton rezerva tokash të rralla. Shumë nga depozitat kritike të lëndës së parë ndodhen në Donbass.
Pse Trump dëshiron tokat e rralla të Ukrainës?
Për të kuptuar se çfarë qëndron pas pretendimit të Trump për lëndët e para të Ukrainës, duhet marrë parasysh fakti se, sipas disa vlerësimeve, të paktën 12.4 trilion dollarë në vlerë totale të depozitave të energjisë, metaleve dhe mineraleve të Ukrainës janë aktualisht nën kontrollin e Moskës . Përveç 63% të depozitave të qymyrit të vendit, Rusia kontrollon 11% të depozitave të saj të naftës, 20% të depozitave të gazit natyror, 42% të depozitave të saj të metaleve dhe 33% të depozitave të saj të tokës së rrallë dhe mineraleve të tjera thelbësore, duke përfshirë litiumin. Kur mendoni se Rusia tashmë ka disa milionë tonë më shumë rezerva se Uashingtoni dhe se Pekini kontrollon më shumë se gjysmën e tyre, bëhet menjëherë e qartë pse Trump po përpiqet të luajë këtë lojë. Një numër tjetër mund të jetë i dobishëm për të kuptuar vlerën në fjalë: në vitin 2023, Shtetet e Bashkuara shpenzuan 190 milionë dollarë për importin e tokave të rralla . Pa këto, teknologjitë më të fundit të zhvilluara nga gjigantët e Big Tech(Facebook, Amazon, Google dhe Apple) nuk mund të prodhohen./kb
