Nga George Hibberd
E dua fluturimin. Kam dashur të bëhem pilot që në fëmijëri. U rrita në Chichester, West Sussex, nën një korridor ajror që përdorej nga avionët e aeroportit Gatwick, dhe i ndiqja me sy sa herë kalonin mbi kokën time. Në vitin 2019, sapo u kualifikova si pilot linje, nisa punën në easyJet. Aviacioni më lidhte me familjen e zgjeruar në Kanada, më ekspozonte ndaj kulturave të ndryshme dhe më ofroi një karrierë të paharrueshme. Por në nëntor 2022, dorëzova për herë të fundit kartën time të identitetit të aeroportit. Kisha filluar të përjetoja ankth gjithnjë e më të madh për ndikimin që kishte industria jonë mbi planetin dhe, thellë brenda vetes, e dija që shqetësimi im për krizën klimatike po dëmtonte shëndetin tim mendor.
Megjithëse nuk punoj më në këtë industri, dashuria për aviacionin më shtyn të mbroj të ardhmen e fluturimit për brezat që vijnë. Më nxit të përballem me realitetet e pakëndshme dhe vendimet e vështira që industria jonë duhet të marrë. Të gjithë e dimë se aviacioni ka një problem të madh me ndotjen. Në vitin 2022, fluturimet e brendshme dhe ndërkombëtare të Mbretërisë së Bashkuar prodhuan 29.6 milionë tonë emetime të barasvlefshme me CO₂, rreth 7% e totalit të gazrave serrë të vendit. Kjo pritet të rritet në 11% deri në vitin 2030, sepse ndërsa sektorët e tjerë po dekarbonizohen, emetimet e aviacionit pritet të qëndrojnë në të njëjtin nivel ose të rriten.
Por problemi me emetimet është simptomë e një problemi edhe më të madh. Një raport shqyrtoi objektivat për uljen e emetimeve dhe rritjen e efikasitetit të vendosura nga kompanitë e aviacionit gjatë 25 viteve të fundit; të gjitha përveç njërës u humbën dhe u braktisën në heshtje. Industria e di që është kontribuuese e madhe në krizën klimatike, por vendimet merren brenda strukturave të pushtetit që kanë dështuar ta trajtojnë seriozisht këtë problem.
Kompanitë ajrore garojnë për fitime. Ato lobojnë tek qeveritë për të shmangur masat që janë të nevojshme për të ulur emetimet dhe për të mbrojtur industrinë në afat të gjatë. Qeveritë, ndërkohë, kanë bërë shumë pak për të rregulluar këtë aspekt të sektorit. Kjo qasje afatshkurtër shfaqet edhe te sindikatat, të cilat mbështesin zgjerimin e aeroporteve për të ruajtur vendet e punës. Sindikatat kanë qenë tradicionalisht shumë të zëshme në mbrojtjen e pagave dhe kushteve të punës, por në sektorin e aviacionit ato bien në të njëjtin grackë mendësie afatshkurtër si punëdhënësit.
Ka plot ide se si mund të krijojmë një industri ajrore të qëndrueshme. Fillimisht, duhet vendosur një buxhet emetimi i panegociueshëm, që kufizon sasinë e gazeve serrë dhe të karbonit që lejohet të prodhojë aviacioni. Duhet që sektori të paguajë pjesën e tij të drejtë në taksa – aktualisht, karburanti i avionëve nuk tatohet fare. Qeveria mund të aplikojë një taksë për udhëtarët e shpeshtë, në mënyrë që ata që fluturojnë më shumë (zakonisht më të pasurit) të kontribuojnë për kërkimin dhe zhvillimin e teknologjive me karbon të ulët, të cilat do të krijonin edhe vende të reja pune. Në të ardhmen, një udhëtim i gjatë mund të përbëhet nga disa fluturime të shkurtra me avionë hibridë elektrikë, ndërsa linjat e shkurtra esenciale – si ato që lidhin ishujt skocezë – mund të realizohen me avionë të vegjël elektrikë.
Pra, problemi nuk është mungesa e alternativave. Industria është plot me njerëz të aftë dhe të motivuar që duan të bëjnë gjënë e duhur. Ajo që mungon është imagjinata. Sot përballen dy vizione kryesore për të ardhmen e fluturimit: i pari, ai i drejtuesve të industrisë që duan rritje të pafundme duke u mbështetur te teknologji ende të paprovuara dhe kapje karboni që nuk ekziston; i dyti, ai i aktivistëve që kërkojnë një reduktim të menjëhershëm të udhëtimeve ajrore. Por asnjëri nga këto vizione nuk është frymëzues – punonjësit e industrisë e shohin qartë këtë.
Për këtë arsye, në pranverën e vitit 2020 iu bashkova organizatës Safe Landing, një komunitet punonjësish të aviacionit që kërkon një rrugë më të mirë për klimën. Organizojmë asamble të punëtorëve, ku aviatorët përballen me çështje që janë anashkaluar nga politika. Synimi është që këto asamble të shërbejnë si shembull për qeveritë dhe sindikatat, të cilat mund të organizojnë struktura të ngjashme për t’u dhënë zë punonjësve në transformimin e industrisë. Sepse një nga mënyrat më të dëmshme për të adresuar krizën klimatike është imponimi i politikave nga lart-poshtë. Asambletë i kapërcejnë ndarjet shoqërore, u japin njerëzve ndjenjën e zotërimit të jetës së tyre dhe ndihmojnë në rikthimin e besimit te politika.
Ka kaq shumë ide për të përmirësuar të ardhmen e fluturimit. Por fillimisht duhet të prekim në zemër problemin e pushtetit dhe të fillojmë të marrim vendime ndryshe – si industri dhe si shoqëri. Asambletë e punëtorëve duhet të jenë pjesë e kësaj zgjidhjeje.
George Hibberd është ish-pilot linje dhe aktualisht punon me organizatën Safe Landing për të organizuar asamble punonjësish. Ai shfaqet përkrah pilotit Todd Smith në dokumentarin e The Guardian: Guilt Trip.
Burimi: The Guardian/ Përgatiti për botim: L. Veizi
