Më 19 korrik 1985, në një mëngjes të zakonshëm veror në veri të Italisë, lugina alpine e Val di Stava, pranë qytetit Tesero në rajonin Trentino-Alto Adige, u përfshi nga një nga fatkeqësitë më të rënda industriale në historinë italiane.
Dy diga të vendosura njëra mbi tjetrën, të ndërtuara për të depozituar mbetjet e impiantit të përpunimit të fluorit nga minierat aty pranë, u shembën brenda pak minutash.
Një valë balte, uji dhe mbetjesh minerare, me një vëllim prej 180 mijë metra kub, shpërtheu me forcë të jashtëzakonshme, duke përmbytur një sipërfaqe prej rreth 5 kilometrash. Brenda 10 minutash, lagje të tëra u shkatërruan, ndërtesa u përpinë nga rrjedha, dhe 267 njerëz humbën jetën në mënyrë të tmerrshme – shumë prej tyre në shtëpitë e tyre apo duke pushuar në hotelet e zonës.
Shkaqet dhe përgjegjësitë
Hetimet e mëvonshme zbuluan se tragjedia nuk ishte akt i natyrës, por pasojë e drejtpërdrejtë e neglizhencës njerëzore. Diga ishte ndërtuar në mënyrë të pasigurt, në një terren të paqëndrueshëm, ndërsa rregullat teknike të mirëmbajtjes dhe operimit nuk ishin respektuar.
Ajo që duhej të ishte një strukturë e përkohshme për depozitimin e mbetjeve industriale, u mbajt në funksion përtej kapacitetit dhe pa kontrollet e nevojshme inxhinierike. Në thelb, ishte një krim i heshtur, i akumuluar me vite, që shpërtheu papritur me çmimin më të lartë: jetën njerëzore.
Pasojat
Ngjarja tronditi opinionin publik italian dhe ndërkombëtar. U zhvilluan gjyqe, por si shpesh ndodh, dënimet ishin të pakta dhe shumë më të lehta se ç’meritonin përgjegjësit. Për familjet e viktimave, drejtësia mbeti e mangët, por kujtimi i tyre ruhet edhe sot në memorialin e ngritur në Val di Stava, ku çdo vit, më 19 korrik, vendi ndalet për të kujtuar.
Tragjedia e Val di Stava mbetet një simbol i mprehtë i rrezikut që sjellin korrupsioni, papërgjegjshmëria dhe mungesa e etikës profesionale, sidomos kur bashkohen me forcat e natyrës. Një dëshmi e dhimbshme që zhvillimi industrial, nëse nuk mbështetet nga ndërgjegjja dhe kontrolli, mund të shndërrohet në mjet shkatërrimi.
Përgatiti: L.Veizi
