20 Korrik 1936
Në këtë ditë të vitit 1936, në qytetin e Montreux-it të Zvicrës, u nënshkrua Konventa e Montreux për Regjimin e Ngushticave, një traktat ndërkombëtar që rivendosi sovranitetin e plotë të Turqisë mbi Ngushticat e Dardaneleve dhe Bosforit – dy rrugë ujore strategjike që lidhin Detin e Zi me Detin Mesdhe.
Ky dokument zëvendësoi Traktatin e mëparshëm të Lozanës (1923), i cili e kishte vendosur këtë zonë nën një regjim ndërkombëtar të demilitarizuar. Me Konventën e re, Turqia fitoi të drejtën të fortifikojë Ngushticat dhe të vendosë trupa ushtarake aty, duke rifituar kontrollin strategjik mbi një prej nyjeve më kritike të gjeopolitikës ndërkombëtare.
Megjithatë, Konventa ruajti një ekuilibër diplomatik: ajo garantoi kalimin e lirë të anijeve tregtare të të gjitha shteteve në kohë paqeje, ndërsa për anijet luftarake parashikonte rregulla më të rrepta, veçanërisht për shtetet që nuk kishin dalje në Detin e Zi.
Ky dokument mbetet një nga traktatet ndërkombëtare më jetëgjata ende në fuqi, dhe ka luajtur një rol kyç në balancimin e interesave të fuqive detare – veçanërisht të Rusisë dhe vendeve të NATO-s – në rajonin e Detit të Zi.
Nëse dëshironi, mund të shtoj edhe një koment për rëndësinë e kësaj konvente në krizën aktuale në Ukrainë apo për ndikimin e saj në të drejtën ndërkombëtare detare.
Përgatiti: L.Veizi
