Në vitin 1824, gjatë Luftës së Pavarësisë së Greqisë (1821–1830), ndodhi Beteja e Kosit, një përplasje ushtarake mes forcave osmane dhe luftëtarëve grekë. Ishulli Kos, pjesë e grupit të ishujve të Dodekanezit në Egjeun Juglindor, ndodhej në një zonë strategjike, afër bregdetit të Azisë së Vogël (sot Turqia), dhe kishte rëndësi të madhe si për osmanët, ashtu edhe për revolucionarët grekë.
Në këtë periudhë, Perandoria Osmane po përpiqej të rifitonte kontrollin mbi ishujt e Egjeut dhe zonat bregdetare që ishin ngritur në kryengritje kundër sundimit të saj. Grekët, të ndihmuar shpesh nga flota e tyre luftarake detare dhe nga mbështetja popullore, kishin marrë disa fitore, por edhe përballeshin me sfida të mëdha, sidomos me ndërhyrjen e flotës egjiptiane të komanduar nga Ibrahim Pasha, aleat i osmanëve.
Beteja e Kosit ishte pjesë e këtyre përpjekjeve osmane për të shtypur revoltën greke në ishuj. Luftimet ishin të ashpra dhe përfshinë luftime detare dhe zbarkime tokësore. Edhe pse të dhënat historike për betejën nuk janë të shumta dhe shpesh përzihen me beteja të tjera në ishuj fqinj si Psara dhe Samos, mendohet se përballja në Kos përfundoi me fitoren e forcave osmane, të cilat rikthyen përkohësisht kontrollin mbi ishullin.
Kjo betejë është simbol i përpjekjeve të grekëve për të çliruar të gjitha territoret me shumicë greke nga sundimi osman, ndërsa Kos, ashtu si disa nga ishujt e tjerë të Egjeut, nuk u bë pjesë e shtetit grek të pavarur menjëherë pas revolucionit. Ishulli mbeti nën sundimin osman edhe për dekada më vonë dhe do të bashkohej me Greqinë vetëm në vitin 1947, pas përfundimit të Luftës së Dytë Botërore.
Beteja e Kosit mbetet një ngjarje e rëndësishme në kontekstin e përpjekjeve të gjera për pavarësinë e Greqisë dhe tregon vështirësitë e luftës për çlirim kombëtar në një rajon të fragmentuar gjeografikisht si Egjeu.
Përgatiti: L.Veizi
