9 gusht 1483
Në vitin 1483, u përurua zyrtarisht Kishëza Sistine (Cappella Sistina), një nga monumentet më të famshme të artit dhe arkitekturës në botë. E ndodhur brenda Pallatit Apostolik në Vatikan, ajo është rezidenca zyrtare e Papës dhe pjesë qendrore e jetës shpirtërore dhe artistike të Selisë së Shenjtë.
Kishëza Sistine u ndërtua mbi themelet e një kishe më të vjetër të quajtur Cappella Magna. Ajo mori emrin e saj të ri nga Papa Sixtus IV (Francesco della Rovere), i cili urdhëroi rindërtimin e saj midis viteve 1473 dhe 1481. Kjo është arsyeja më e pranuar për emërtimin Sistine – nga “Sixtus”. Megjithatë, disa gjuhëtarë kanë hedhur hipotezën se emri mund të lidhet edhe me formën “të sheshtë” apo “të suvatuar” të mureve të saj të brendshme, edhe pse kjo mbetet më pak e mbështetur në burimet historike.
Arkitektura dhe përmasat
Arkitekti i ngarkuar për ndërtimin ishte Giovanni dei Dolci, i cili projektoi një strukturë të thjeshtë por funksionale, me përmasa 40.9 metra e gjatë dhe 13.4 metra e gjerë – gati të njëjta me përmasat e Tempullit të Solomonit, sipas Dhiatës së Vjetër. Tavanet e larta dhe muret e sheshta e bënë atë një sipërfaqe ideale për dekorim monumental.
Dekorimi fillestar dhe artistët e Rilindjes
Në fazën e parë të zbukurimit (1481–1482), Papa Sixtus IV ftoi disa nga artistët më të mëdhenj të Rilindjes italiane, për të zbukuruar muret anësore me skena nga Jeta e Jezusit dhe e Moisiut. Këta përfshinin: Sandro Botticelli, Domenico Ghirlandaio, Pietro Perugino, Cosimo Rosselli.
Si dhe ndihmës të shumtë, përfshirë një Michelangelo të ri që më vonë do të kthehej si mjeshtri kryesor i kapelës.
Tavani i Michelangelo-s
Në fillim të shekullit XVI, Papa Julius II ngarkoi Michelangelo Buonarroti që të pikturonte tavanin e Kishëzës Sistine. Ky projekt kolosal u realizua mes viteve 1508 dhe 1512, dhe është konsideruar një nga kryeveprat absolute të artit perëndimor.
Tavanin e përbëjnë nëntë skena biblike nga Libri i Zanafillës, më e famshmja prej të cilave është “Krijimi i Adamit”, ku gishti i Perëndisë i afrohet atij të njeriut – një nga imazhet më të njohura në historinë e artit.
Michelangelo punoi i vetëm për vite të tëra, në kushte të vështira fizike, mbi një skelë të ngritur poshtë tavanit.
Vepra u përfundua në vitin 1512 dhe shkaktoi tronditje dhe adhurim në botën e artit.
Gjykimi i Fundit
Në një fazë të dytë, Papa Pavli III i kërkoi Michelangelo-s të pikturonte murin e altarit, ku ai realizoi një tjetër vepër madhështore: “Gjykimi i Fundit”.
Kjo freskë e madhe përfshin më shumë se 300 figura dhe paraqet ardhjen e Krishtit si gjykatës i të gjallëve dhe të vdekurve.
Vepra shkaktoi polemika për paraqitjen e trupave lakuriq, por mbeti një simbol i fuqishëm i artit dhe besimit.
Rëndësia shpirtërore dhe kulturore
Kishëza Sistine është jo vetëm një galeri e artit rilindas, por edhe një hapësirë aktive shpirtërore:
Aty zhvillohet Konklava papnore, ku zgjidhet Papa i ri nga kolegji i kardinalëve.
Liturgjitë më të rëndësishme të papës mbahen gjithashtu aty.
Gjatë gjithë historisë së saj, ajo ka qenë një vend i reflektimit ndërmjet hyjnores dhe njerëzores, artit dhe besimit.
Restaurimi dhe ruajtja
Në fund të shek. XX (1980–1994), u krye një restaurim i madh, që zbuloi ngjyrat origjinale të Michelangelo-s, të cilat për shekuj ishin errësuar nga tymi, pluhuri dhe koha. Restaurimi, megjithëse i lavdëruar, shkaktoi debate mbi ndërhyrjen në origjinalitetin e veprës.
Trashëgimia dhe ndikimi
Kishëza Sistine mbetet kryevepra më e famshme e Vatikanit, një atraksion për miliona vizitorë në vit.
Ajo përfaqëson kulmin e artit të Rilindjes, bashkimin mes frymës biblike dhe mjeshtërisë njerëzore.
Me emrin e saj, Sistine është bërë simbol i perfeksionit artistik dhe madhështisë shpirtërore.
Nëse dëshironi, mund ta përpunoj këtë tekst në formë artikulli për botim, ose ta përmbledh në një version më të shkurtër informativ.
Përgatiti: L.Veizi
