Sfondi – Depresioni i Madh
Në fillim të viteve 1930, Shtetet e Bashkuara po përballeshin me Depresionin e Madh, krizën ekonomike më të rëndë në historinë moderne të vendit:
Papunësia arriti nivele rekord (mbi 25%).
Miliona njerëz humbën kursimet, shtëpitë dhe bizneset.
Shumë të moshuar, të paaftë për të punuar, jetonin në varfëri ekstreme, duke u mbështetur vetëm tek familjarët ose bamirësitë.
Kjo gjendje tronditi opinionin publik dhe krijoi presion të madh mbi qeverinë federale për të marrë masa.
Programi “New Deal” dhe ideja e sigurimeve shoqërore
Presidenti Franklin D. Roosevelt, i zgjedhur në vitin 1932, nisi një paketë reformash të quajtur New Deal, e cila synonte të nxirrte vendin nga kriza përmes ndërhyrjeve direkte të qeverisë.
Një nga reformat më të rëndësishme ishte krijimi i një sistemi kombëtar sigurimesh shoqërore për të garantuar të ardhura minimale për të moshuarit dhe mbrojtje për punëtorët kundër papunësisë.
Modeli u frymëzua pjesërisht nga programet e ngjashme që kishin filluar të aplikoheshin në Gjermani, Britani dhe vende të tjera evropiane.
Nënshkrimi i ligjit – 14 gusht 1935
Më 14 gusht 1935, Roosevelt nënshkroi Social Security Act në një ceremoni zyrtare në Shtëpinë e Bardhë.
Ligji krijoi:
-Programin federal të pensioneve për të moshuarit – me financim nga kontributet e punëtorëve dhe punëdhënësve.
-Sigurimin kundër papunësisë – të administruar nga shtetet me mbështetje federale.
-Programe ndihme për të varfërit, të verbërit dhe fëmijët e braktisur.
Roosevelt e quajti këtë akt “një themel të sigurisë mbi të cilin individët mund të ndërtojnë jetën e tyre me më pak frikë nga varfëria”.
Zbatimi dhe zhvillimi
Fillimisht, pagesat e para të pensioneve filluan në vitin 1940.
Programi u zgjerua më vonë për të përfshirë punonjësit bujqësorë, shërbimet shtëpiake dhe profesionet e pavarura.
Pagesat financoheshin nga një taksë mbi pagën (payroll tax) të ndarë mes punëtorit dhe punëdhënësit.
Ndikimi afatgjatë
Social Security u bë një prej institucioneve më të qëndrueshme të politikës amerikane, duke ulur ndjeshëm varfërinë mes të moshuarve.
Sot, ai mbetet një nga programet më të mëdha federale, që u ofron përfitime mbi 60 milionë amerikanëve çdo vit.
Ligji i vitit 1935 shënoi një ndryshim të madh në filozofinë e qeverisjes amerikane – duke pranuar rolin aktiv të shtetit në garantimin e një minimumi ekonomik për qytetarët.
Përgatiti: L.Veizi
