Më 18 gusht 1940, ndodhi ajo që më vonë do të njihej si “Dita më e vështirë” (The Hardest Day) – një nga përballjet më të ashpra dhe më vendimtare të Betejës së Britanisë, beteja ajrore që përcaktoi nëse Hitleri do të mund të pushtonte Britaninë apo jo.
Në atë kohë, Evropa ishte nën trysninë e përhapjes naziste. Franca kishte kapitulluar, dhe e vetmja fuqi madhore që qëndronte përballë Gjermanisë ishte Mbretëria e Bashkuar. Për të përgatitur terrenin për një pushtim të mundshëm tokësor – operacionin e planifikuar “Seelöwe” (Luani i Detit) – Gjermania duhej më parë të kontrollonte qiellin. Kjo do të thoshte: shkatërrimin e Forcave Ajrore Mbretërore britanike (RAF).
18 gusht 1940 – Angazhimi më i madh ajror deri në atë kohë
Më 18 gusht, Luftwaffe – forca ajrore gjermane – ndërmori një sulm të koordinuar dhe të përqendruar kundër bazave ajrore britanike në jug të Anglisë, duke përfshirë objektiva si:
Bazat RAF në Biggin Hill, Kenley dhe Ford, të cilat ishin thelbësore për mbrojtjen e Londrës.
Stacionet e radarit, që ishin pjesë e sistemit të avancuar britanik të paralajmërimit.
Ky ishte angazhimi më i madh ajror në histori deri në atë moment, me qindra avionë që luftonin në formacione të dendura mbi kanalin anglez dhe jugun e Anglisë.
Humbje të mëdha për të dy palët
Bilanci i ditës ishte i rëndë:
Luftwaffe humbi rreth 69 avionë, duke përfshirë bombardues Heinkel, Junkers dhe Messerschmitt.
RAF humbi rreth 34 avionë, por përvoja tregoi se ata ishin më në gjendje të ringriheshin shpejt dhe të zëvendësonin pilotët e humbur.
Afro 120 avionë në total u shkatërruan ose u dëmtuan rëndë.
Dëmet në bazat ajrore ishin të mëdha, por sistemi i komandës britanike nuk u shkatërrua. Pavarësisht humbjeve, RAF i mbijetoi sulmit, dhe vendosmëria britanike për të mos u dorëzuar u forcua edhe më shumë.
Pse kjo ditë është e rëndësishme në histori
Ishte pikë kthese në betejë: Luftwaffe nuk arriti të paralizonte komandën ajrore britanike.
Tregoi qëndresën e RAF dhe efektivitetin e sistemit të radarëve dhe kontrollit ajror të Britanisë.
Konfirmoi se pushtimi gjerman i Britanisë do të ishte pothuajse i pamundur pa fituar mbi RAF, gjë që nuk ndodhi kurrë.
Vetë Winston Churchill e përmblodhi heroizmin e kësaj periudhe me fjalët e famshme:
“Asnjëherë në fushën e konflikteve njerëzore, kaq shumë nuk i kanë borxhuar kaq pakëve, kaq shumë.”
(Kjo iu referohej pilotëve të RAF që mbronin Britaninë.)
Trashëgimia e “Ditës më të vështirë”
Sot, 18 gushti 1940 kujtohet si një ditë e lavdishme dhe dramatike në historinë britanike dhe botërore. Ajo dëshmoi se qëndresa, organizimi dhe vendosmëria mund të mposhtin edhe një makinë lufte si ajo naziste.
Në thelb, “Dita më e vështirë” nuk ishte fundi i Betejës së Britanisë, por një moment kritik që shënoi fillimin e fundin për ambiciet ajrore të Hitlerit mbi Britaninë – dhe ndoshta fillimin e humbjes së tij në Luftën e Dytë Botërore.
Përgatiti: L.Veizi
