Në vitin 636, gjatë periudhës së kalifatit të Rashidunëve, forcat arabe myslimane të udhëhequra nga gjenerali i shquar Halid bin Ualid u përballën me ushtrinë e Perandorisë Bizantine në një nga betejat më të mëdha të shekullit VII – Beteja e Jarmukut. Kjo betejë u zhvillua pranë lumit Jarmuk, në kufirin mes Sirisë dhe Jordanisë së sotme.
Ushtria bizantine, nën komandën e gjeneralit Vahan, ishte e përbërë nga trupa të shumta nga provincat perandorake – grekë, armënas, gjeorgjianë, madje edhe trupa të rekrutuar nga arabë të krishterë. Bizantinët kërkonin të rimerrnin territoret e humbura, pasi arabët kishin hyrë fuqishëm në Levant pas vitit 634.
Nga ana tjetër, Halid bin Ualidi, i njohur si “Shpata e Zotit”, ishte një strateg i jashtëzakonshëm. Ai përdori manovra të shpejta kalorësie, taktika psikologjike dhe disiplinë ushtarake për të thyer rreshtat bizantinë. Pas disa ditësh luftimesh të ashpra, ushtria bizantine pësoi një disfatë shkatërruese.
Pasojat historike
Fitorja e myslimanëve në Jarmuk ishte vendimtare:
-Siria dhe Palestina ranë nën kontrollin e Kalifatit Rashidun.
-Bizantinët humbën provincat më të pasura lindore, duke shënuar fillimin e tkurrjes së tyre të pandalshme.
-Jeruzalemi, qytet me rëndësi të jashtëzakonshme fetare, iu dorëzua myslimanëve pak vite më vonë (638) në mënyrë paqësore te Kalifi Omeri ibn el-Hatabi.
Kjo ngjarje ndryshoi përfundimisht ekuilibrin gjeopolitik në Lindjen e Afërt. Kalifati Rashidun konsolidoi kontrollin mbi një zonë të gjerë, duke hapur rrugën për zgjerimin e mëtejshëm drejt Egjiptit dhe Persisë.
Pra, ngjarja e vitit 636 nuk është thjesht “marrja e Sirisë dhe Palestinës”, por një moment kyç që shënoi fillimin e dominimit arab-islamik në Lindjen e Mesme, me pasoja që ndihen deri sot.
Përgatiti: L.Veizi
