Më 29 gusht 1991, në qytetin e Palermos, Libero Grassi, një biznesmen italian, u vra brutalisht nga Mafia Siçiliane në moshën 67-vjeçare. Ai ishte një nga të paktët industrialistë të zonës që kishte refuzuar publikisht të paguante “pizzo”, termi lokal për pagesat e mbrojtjes që Mafia u impononte bizneseve në Sicili.
Kush ishte Libero Grassi?
Grassi ishte pronar i një kompanie të veshjeve të brendshme të quajtur Sigma, që kishte rreth 100 punonjës dhe operonte në Palermo. Në një kohë kur shumë sipërmarrës në Siçili paguanin në heshtje zhvatësit mafiozë për të “blerë” siguri dhe për të shmangur sulmet, Grassi zgjodhi të thoshte “jo”.
Letra e hapur dhe sfidimi i Mafias
Më 10 janar 1991, Libero Grassi publikoi një letër të hapur në gazetën lokale “Il Giornale di Sicilia”, me titullin:
“I dashur zhvatës, nuk do të të paguaj.”
Në të, ai shkruante:
“Nuk dua të punoj nën shantazhe. Biznesi im është i pastër. Unë nuk jam në kërkim të mbrojtjes, dhe nuk do të paguaj pizzo.”
Ky veprim i paprecedentë e vuri menjëherë në shënjestër të Cosa Nostra, organizatës mafioze që kishte kontroll pothuajse total mbi ekonominë dhe politikën në Siçili në atë kohë.
Pasojat dhe vrasja
Pas publikimit të letrës, Grassi u bë një figurë publike, dha intervista dhe mori pjesë në debate televizive duke folur kundër mafias dhe pasivitetit të shoqërisë civile. Por mbështetja për të ishte e pakët. Shumë kolegë biznesmenë e izoluan dhe e kritikuan, ndërsa shteti ofroi mbrojtje të kufizuar.
Mëngjesin e 29 gushtit 1991, teksa po shkonte në punë, Grassi u qëllua me armë zjarri katër herë në shpinë dhe në kokë, dhe vdiq në vend. Vrasja u krye nga një skuadër e mafias me urdhër të klanit Madonia, një nga më të fuqishmit në Palermo.
Pas vrasjes: Zgjimi i ndërgjegjes qytetare
Vrasja e Grassi-t shkaktoi tronditje në opinionin publik italian dhe ndërkombëtar. Por ndikimi i saj më i madh u ndje disa vite më vonë, kur në mesin e viteve ’90 dhe më tej, lëvizjet kundër mafias filluan të rriteshin, falë edhe shembullit dhe sakrificës së tij.
Në vitin 2004, u themelua “Addiopizzo”, një organizatë që mbështet bizneset që refuzojnë të paguajnë zhvatje dhe që lufton kulturën e nënshtrimit ndaj mafias, me moton:
“Një popull i tërë që paguan pizzo është një popull pa dinjitet.”
Sot, Libero Grassi kujtohet si një simbol i guximit civil dhe i luftës individuale kundër kriminalitetit të organizuar, një burrë që qëndroi i vetëm përballë një sistemi të tërë, dhe që pagoi me jetën për parimet e tij.
Trashëgimia
Gruaja e tij, Pina Maisano Grassi, dhe fëmijët e tyre vijuan fushatën kundër mafias pas vdekjes së tij.
Emri i tij sot mban shkolla, rrugë dhe institucione në Itali.
Ai është bërë shembull edukimi për të rinjtë mbi rëndësinë e qëndresës morale dhe qytetare.
Përmbyllje
Vrasja e Libero Grassi-t nuk ishte thjesht një krim mafioz; ishte një sulm ndaj guximit dhe ndershmërisë. Por akti i tij mbolli farat e një rezistence që më vonë u kthye në një lëvizje të madhe kundër mafias – duke treguar se edhe një zë i vetëm, kur flet me të drejtë, mund të ndikojë historinë.
