Më 1 shtator 1983, një avion civil i linjës ajrore Korean Air Lines, me numrin e fluturimit KAL 007, u qëllua dhe u rrëzua nga një avion luftarak sovjetik Su-15, pasi kishte devijuar nga itinerari i tij dhe kishte hyrë pa leje në hapësirën ajrore sovjetike mbi ishullin Sakhalin, në Paqësorin veri-perëndimor.
Ky akt shkaktoi vdekjen e të 269 personave në bord, përfshirë pasagjerë dhe ekuipazh, si dhe një kongresmen amerikan, Lawrence McDonald, duke ngritur tensione të mëdha mes Shteteve të Bashkuara dhe Bashkimit Sovjetik në kulmin e Luftës së Ftohtë.
Si ndodhi ngjarja
Avioni Boeing 747 ishte nisur nga New Yorku, me ndalesë në Anchorage, Alaska, dhe destinacion final Seulin, Kore e Jugut.
Pas ngritjes nga Anchorage, për arsye që ende nuk janë zbardhur plotësisht (por që dyshohet të kenë qenë gabime navigimi ose konfigurim i gabuar i autopilotit), avioni devijoi qindra kilometra në drejtim të territorit sovjetik, në vend që të ndiqte itinerarin ndërkombëtar mbi oqean.
Avioni hyri në një zonë të ndjeshme ushtarake sovjetike, mbi gadishullin Kamchatka dhe më pas mbi ishullin Sakhalin, ku gjendeshin baza sekrete ushtarake dhe instalime të mbrojtjes raketore sovjetike.
Reagimi sovjetik dhe rrëzimi
Forcat Ajrore Sovjetike lëshuan avionë luftarakë për ta ndjekur dhe identifikuar avionin.
Në kushtet e tensionit të lartë dhe mungesës së komunikimit të qartë, pilotët sovjetikë nuk arritën ta identifikonin si avion civil.
Me urdhër nga lart, një avion luftarak Su-15 qëlloi një raketë ajrore, e cila goditi avionin KAL 007 në orën 18:26 GMT.
Avioni u rrëzua në det, afër bregut të ishullit Moneron, dhe asnjë nga personat në bord nuk mbijetoi.
Pasojat ndërkombëtare
- Dëbim dhe protesta
SHBA reagoi ashpër, duke dënuar incidentin si “krim kundër njerëzimit”.
Marrëdhëniet ndërmjet Moskës dhe Seulit u përkeqësuan ndjeshëm; Koreja e Jugut ngriti protesta ndërkombëtare.
SHBA dhe aleatët perëndimorë shtuan sanksionet diplomatike dhe presionin ndaj Bashkimit Sovjetik.
- Propagandë dhe tension i Luftës së Ftohtë
Shtetet e Bashkuara publikuan regjistrime audio të pilotëve sovjetikë, për të provuar se rrëzimi ishte i qëllimshëm.
Bashkimi Sovjetik, në fillim, mohoi përfshirjen, por më vonë e pranoi aktin, duke këmbëngulur se fluturimi ishte mision spiunazhi amerikan.
Ky incident ndodhi në një periudhë kur Lufta e Ftohtë ishte veçanërisht e ndezur, vetëm pak muaj pas vendosjes së raketave amerikane Pershing II në Evropë dhe përpara stërvitjes ushtarake të NATO-s “Able Archer”, që u keqinterpretuar nga sovjetikët si përgatitje për një sulm bërthamor.
Ndryshime të mëvonshme dhe trashëgimia
Si rezultat i tragjedisë, Presidenti Ronald Reagan urdhëroi që Sistemi Global i Pozicionimit (GPS) të bëhej i disponueshëm për përdorim civil, për të shmangur raste të ngjashme në të ardhmen.
Rrëzimi i KAL 007 shërbeu si një nga pikat më të errëta të Luftës së Ftohtë, duke demonstruar rrezikun ekstrem të keqkomunikimit dhe frikës në një botë të ndarë nga armët bërthamore.
Çështja mbetet e ndjeshme edhe sot, dhe shumë dokumente dhe të dhëna të plota mbi incidentin janë ende të klasifikuara ose të kontestuara nga palë të ndryshme.
Përmbledhje
Rrëzimi i Fluturimit KAL 007 më 1 shtator 1983 ishte një tragjedi ndërkombëtare që solli vdekjen e 269 njerëzve të pafajshëm dhe thelloi ndarjen mes Lindjes dhe Perëndimit në një periudhë kur një shkëndijë e vogël mund të çonte në një luftë globale. Ai mbetet një simbol i rreziqeve të gabimeve njerëzore në kohë tensioni politik, dhe një thirrje për përgjegjësi e transparencë në sigurinë ndërkombëtare ajrore.
Përgatiti: L.Veizi
