Lufta midis Finlandës dhe Bashkimit Sovjetik në vitet 1941–1944 është e njohur në historigrafinë ndërkombëtare si Lufta e Vazhdueshme (Continuation War), pasi ajo pasoi Luftën e Dimrit (1939–1940), ku Finlanda kundërshtoi pushtimin sovjetik por humbi disa territore në fund të konfliktit.
Pas këtij humbjeje, Finlanda kërkonte ta rimerrte territorin e saj të humbur, ndaj në qershor 1941, bashkë me fillimin e Operacionit Barbarossa (sulmi nazist ndaj BRSS), Finlanda hyri në luftë në anën e Gjermanisë naziste kundër Bashkimit Sovjetik.
Lufta e Vazhdueshme (1941–1944):
Aleanca finlandezo-gjermane: Finlanda nuk ishte zyrtarisht pjesë e Boshtit (si Gjermania, Italia apo Japonia), por bashkëpunonte ngushtë me trupat gjermane në frontin verior kundër sovjetikëve.
Qëllimi i Finlandës: Rimarrja e territoreve të humbura në Luftën e Dimrit (si Karelia), jo pushtime të reja.
Skena lufte në veri: Lufta zhvillohej në kushte jashtëzakonisht të vështira klimatike, me dimra ekstremisht të ashpër në rajonet e Arktikut dhe tundrës, ku shumë ushtarë vdiqën nga të ftohtit përveç përplasjes me armë.
Humbjet gjatë luftës:
Finlanda dhe Gjermania:
Rreth 100,000 ushtarë të vrarë, të plagosur ose të zhdukur.
Popullata civile e goditur nga bombardime dhe dëbime në territoret e kontestuara.
Bashkimi Sovjetik:
Mbi 500,000 ushtarë të vrarë, plagosur ose të zhdukur.
Rreth gjysma e viktimave sovjetike humbën jetën nga kushtet ekstreme klimatike në veri, si uria, ngrirja dhe sëmundjet.
Armëpushimi – 4 shtator 1944
Pas një lufte shkatërruese dhe ndërkohë që Gjermania po tërhiqej në të gjitha frontet:
Më 4 shtator 1944, Finlanda shpalli armëpushim me Bashkimin Sovjetik, duke pranuar kushtet e vendosura nga Moska.
Më 5 shtator, edhe Bashkimi Sovjetik ndaloi operacionet ushtarake në frontin finlandez.
Kushtet e armëpushimit:
Tërheqje në kufijtë e paraluftës:
Të dy palët – trupat finlandeze dhe ato sovjetike – u tërhoqën në vijën kufitare që ekzistonte para qershorit 1941, duke përjashtuar disa zona që tani kontrolloheshin nga sovjetikët.
Finlanda braktis Gjermaninë:
Finlanda duhej të largonte ose luftonte trupat gjermane në territorin e saj, çka çoi në Luftën e Laplandës (1944–1945), ku Finlanda luftoi kundër gjermanëve në veri për t’u përmbajtur kushteve të armëpushimit.
Dënime për bashkëpunim me nazistët:
Shumë liderë politikë dhe ushtarakë finlandezë u akuzuan si bashkëpunëtorë me nazistët, dhe disa u dënuan pas luftës.
Pasojat dhe rëndësia historike:
Territor i humbur: Finlanda humbi sërish territore strategjike, përfshirë rajonin e Karelisë, Viipuri-n (Viborg), dhe disa ishuj në Gjirin e Finlandës.
Pavarësia e ruajtur: Megjithatë, ndryshe nga vendet baltike, Finlanda i shpëtoi pushtimit sovjetik dhe ruajti pavarësinë e saj politike dhe institucionale – falë edhe diplomacisë dhe rezistencës ushtarake.
Politika e jashtme e pasluftës: Finlanda zhvilloi më pas një politikë të njohur si “finlandizimi” – duke qëndruar neutrale në dukje, por duke shmangur çdo provokim ndaj Bashkimit Sovjetik, për të mbrojtur sovranitetin e saj.
Përfundim:
Lufta e Vazhdueshme dhe armëpushimi i vitit 1944 janë një kapitull kompleks dhe i rëndësishëm i Luftës së Dytë Botërore në Evropën Veriore. Ato shënojnë fundin e përfshirjes së drejtpërdrejtë të Finlandës në luftë, duke i kushtuar vendit shumë në aspektin territorial dhe njerëzor, por gjithashtu duke siguruar mbijetesën dhe pavarësinë kombëtare në një kohë kur shumë kombe të tjera humbën gjithçka.
Përgatiti: L. Veizi
