Një valë shkeljesh të hapësirës ajrore të NATO-s nga Rusia muajin e kaluar i ka shtyrë disa aleatë të kujtojnë reagimin e shpejtë dhe vdekjeprurës të Turqisë një dekadë më parë, kur ajo rrëzoi një avion luftarak rus që kishte kaluar kufirin e saj jugor.
Ministrja lituaneze e Mbrojtjes, Dovile Sakaliene, tha në një postim në X, se Turqia “dha një shembull 10 vjet më parë” për NATO-n, ndërsa kërkoi veprime më të forta përballë “testeve” të Rusisë sot.
Megjithatë, në vitin 2015, Turqia u ndje e ekspozuar nga ajo që e shihte si reagim të vakët të NATO-s dhe nga pasojat ekonomike nga rrëzimi i avionit rus. Kjo e shtyu Ankaranë përfundimisht – dhe ironikisht – të kërkonte lidhje më të ngushta me Moskën, të cilat kanë vazhduar edhe mes luftës së Rusisë në Ukrainë, shkruan A2.
Më 24 nëntor 2015, një avion turk F-16 rrëzoi një Su-24 rus pranë kufirit sirian. Pamjet dramatike treguan aeroplanin në flakë duke u përplasur me shpejtësi në një kreshtë të pyllëzuar, duke shënuar angazhimin e parë të tillë ushtarak midis një anëtari të NATO-s dhe Moskës që nga krijimi i aleancës në vitin 1949.
Turqia, e cila ka ushtrinë e dytë më të madhe në Organizatën e Traktatit të Atlantikut të Veriut, tha se kishte lëshuar paralajmërime të përsëritura përpara se të zgjidhte rregullat e përhershme të angazhimit. Moska mohoi çdo shkelje, ngriu marrëdhëniet dhe vendosi kufizime tregtare dhe turistike ndaj Ankarasë.
Brenda pak orësh, NATO mblodhi një takim urgjent dhe shprehu solidaritet mbi integritetin territorial të Turqisë, por gjithashtu bëri presion për qetësi. Hapat e saj të mëtejshëm, duke përfshirë fluturimet e mbikëqyrjes dhe paralajmërimit të hershëm, ishin të dizajnuara për të ulur tensionet, jo për të nxitur konfrontim. Por zyrtarët thanë se kjo e la Turqinë të ndihej ende e cenueshme përballë Rusisë, fqinjit të saj në Detin e Zi, me të cilën ishte tashmë e angazhuar në një luftë me ndërmjetës në Siri, ku Moska mbështeti Presidentin e atëhershëm Bashar al-Assad dhe Ankaraja mbështeti rebelët.
Ekonomia e Turqisë u godit rëndë nga kufizimet tregtare të Rusisë dhe më vonë ajo lëshoi atë që Moska e quajti një kërkimfalje. Në fillim, Turqia iu drejtua aleatëve të NATO-s për të forcuar mbrojtjen e saj, por vendosi të mos blinte raketa amerikane Patriot për shkak të kostos. Më vonë – e nxitur nga një grusht shteti i dështuar në vitin 2016 dhe një afrim me Moskën – ajo bleu sistemet ruse S-400, duke shkaktuar sanksione nga SHBA-ja dhe heqjen e Turqisë nga një program ndërtimi dhe blerjeje për avionët F-35, pasoja që ende tensionojnë marrëdhëniet SHBA-Turqi. Presidenti i Turqisë, Tayyip Erdogan, ka krijuar marrëdhënie të përzemërta me homologun e tij rus Vladimir Putin, duke refuzuar t’u bashkohet sanksioneve perëndimore ndaj Moskës dhe duke pritur bisedime midis delegacioneve ruse dhe ukrainase, megjithëse paqja mbetet larg. m.p.
