Më 2 tetor 1968, vetëm dhjetë ditë para hapjes së Lojërave Olimpike në Mexico City, qeveria e presidentit Gustavo Díaz Ordaz urdhëroi ushtrinë dhe policinë federale që të hapnin zjarr mbi një turmë të madhe demonstruesish në Sheshin e Tre Kulturave (Plaza de las Tres Culturas), Tlatelolco.
Protestuesit – kryesisht studentë, punëtorë dhe sindikalistë – kishin dalë në rrugë për të kërkuar paga më të larta, reforma demokratike, ndalimin e korrupsionit shtetëror dhe një shpërndarje më të drejtë të pasurive. Ata e akuzonin qeverinë për shpenzimin e miliona dollarëve për organizimin e Olimpiadës, ndërsa popullsia e gjerë vuante nga varfëria.
Ngjarjet
Demonstrata fillimisht ishte paqësore, por forcat e sigurisë rrethuan sheshin.
Papritur, dritat e sheshit u fikën dhe nga çatitë e ndërtesave përreth filluan të qëllonin snajperë.
Ushtria dhe policia hapën zjarr mbi turmën.
Bilanci
Numri zyrtar i viktimave u raportua fillimisht shumë i ulët, por dëshmitarët dhe hetuesit e mëvonshëm e çuan shifrën e të vrarëve në afro 300–400 persona.
Mbi 1000 persona u plagosën, dhe më shumë se 2000 u arrestuan.
Viktimat ishin jo vetëm protestues, por edhe kalimtarë e banorë të zonës.
Pasojat
Qeveria e Díaz Ordaz e justifikoi masakrën si nevojë për “ruajtjen e rendit” para Lojërave Olimpike, për të treguar imazhin e një Meksike të qetë dhe moderne.
Ngjarja u mbulua fillimisht nga censura mediatike, por më pas u bë e njohur ndërkombëtarisht si “Masakra e Tlatelolco-s”.
Për dekada me radhë, kjo masakër mbeti një plagë e hapur në shoqërinë meksikane dhe një simbol i represionit shtetëror. Vetëm pas viteve ’90 qeveritë e mëvonshme filluan ta pranonin zyrtarisht dhe të hapnin hetime mbi përgjegjësit.
Kujtesa historike
Masakra e Tlatelolco-s konsiderohet një nga ngjarjet më të errëta të Meksikës moderne.
Ajo nxori në pah kontrastin midis imazhit festiv të Lojërave Olimpike dhe realitetit të dhunës, korrupsionit dhe shtypjes politike.
Çdo vit më 2 tetor, në Mexico City, zhvillohen marshime dhe përkujtimore për viktimat, me thirrjen: “2 de octubre no se olvida” (“2 tetori nuk harrohet”).
Përgatiti: L.Veizi
