Fisi i njerëzve më të lumtur në botë nuk e ngarkon veten me gjëra të panevojshme dhe ata jetojnë në një mënyrë të pabesueshme
Njerëzit e fisit Piraha, të cilët jetojnë në thellësi të xhunglës braziliane, nuk e dinë se çfarë është e kaluara dhe cila është e ardhmja, ata e konsiderojnë gjumin e gjatë të rrezikshëm dhe fare nuk e dinë se çfarë është stresi. Të gjitha këto nuanca e bëjnë të vështirë për një person modern t’i kuptojë ato. Misionari që erdhi në Piraha për t’i mësuar rreth jetës arriti në përfundimin se këta janë njerëzit më të lumtur në Tokë. Dhe vite më vonë, ai kuptoi se në të vërtetë kishte nevojë të mësonte prej tyre, jo anasjelltas.
Thelbi i kulturës Piraha mund të shpjegohet në një mënyrë shumë të thjeshtë: “Jeto këtu dhe tani”. Në gjuhën e tyre ekziston vetëm koha e tashme, sepse sipas tyre, gjërat e vetme me rëndësi që mund t’u transmetohen të tjerëve janë ato që ndodhin në këtë moment.
Piraha besojnë se gjumi është i dëmshëm. U tronditën kur mësuan se disa njerëz flenë nga 8 orë. Ata janë të bindur se nëse fle për një kohë të gjatë, mund të zgjohesh si person krejt tjetër. Megjithatë, ekziston edhe mendimi se ky regjim është formuar nga fakti që zona ku jetojnë është e mbushur me gjarpërinj. Për këtë arsye, ata flenë nga 30 minuta deri në maksimum 2 orë gjatë natës. Ata dallojnë vetëm ngjyrat e hapura dhe të errëta. Piraha i ngatërrojnë ngjyrën e kuqe me të verdhën, po ashtu edhe të gjelbrën me të kaltrën.
Fjalë si “shekull”, “kohë” dhe “histori” nuk kanë kuptim për Piraha. Pothuajse askush prej tyre nuk i kujton gjyshërit. Kur i pyesin për atë që ka ndodhur më herët me fisin e tyre, ata japin një përgjigje të shkurtër: “Gjithçka është e njëjtë, gjërat janë gjithmonë.” Nënat nuk u tregojnë fëmijëve përralla. Për më tepër, këtu askush nuk rrëfen ndonjë histori: kujtesa kolektive formohet vetëm mbi bazën e përvojës personale të anëtarit më të moshuar të gjallë të fisit.
Po ashtu, njerëzit e Piraha nuk e njohin ndjenjën e fajit dhe të turpit. Burri mund ta lërë gruan lehtësisht, vetëm pse nuk është më e re dhe tërheqëse. Ndërsa gruaja, nga ana e saj, nuk zemërohet, por thotë diçka të tillë: “Ndodhi sepse ndodhi, kaq. Do të thotë se ka ardhur koha të kërkoj një burrë tjetër.”
Në gjuhën e tyre nuk ekzistojnë fjalë për të treguar anën e majtë dhe të djathtë. Për më tepër, ata nuk e kuptojnë pse kjo është e nevojshme. Nënat Piraha nuk e dinë sa fëmijë kanë, por i dallojnë nga fytyrat. Kjo ndodh sepse ata nuk dinë të numërojnë.
Kultura e tyre nuk ka asnjë fe apo koncept të Zotit. Edhe pse në shumicën e kulturave ekziston besimi në forca më të larta, te Piraha kjo nuk ekziston dhe nuk shihet si e nevojshme.
Për ta nuk ekziston koncepti i plakjes, sepse nuk janë të njohur me anatominë dhe besojnë se thjesht kalojnë nga një trup në tjetrin. Prandaj, çdo gjashtë deri në tetë vjet, anëtarët e fisit e ndryshojnë emrin, i cili përmban një shenjë të moshës, në mënyrë që edhe pa e parë personin mund të thuhet nëse është fëmijë apo baba.
Vlera më e madhe për ta është barazia. Në fis të gjithë janë të barabartë, nuk ekziston udhëheqës, askush nuk është më i mirë apo më i keq – të gjithë janë plotësisht të njëjtë.
– YouTube www.youtube.com
