Nëse ka një gjë që qytetarët evropianë sapo e kanë kuptuar gjatë pandemisë, është se ata janë vetëm në botë dhe nuk mund të llogarisin më Shtetet e Bashkuara. Për ta, boshti transatlantik, i cili ka ruajtur paqen në kontinent që nga Lufta e Dytë Botërore, është thyer dhe Evropa duhet të mësojë të kujdeset për veten e saj.
Drejtuesit e Bashkimit Evropian ende shpresojnë të rivendosin harmoninë transatlantike kur ka një stafetë në Shtëpinë e Bardhë, ndoshta edhe në nëntorin e ardhshëm. Për secilin dëfrim të Presidentit amerikan Donald Trump – e fundit ka qenë të njoftojë se ai do të tërheqë 10,000 ushtarë nga Gjermania – qeveritë e BE vazhdojnë të përgjigjen me të njëjtën kujdes.
Evropianët, megjithatë, e kanë kthyer tashmë faqen. Ata ndiheshin shumë të prekshëm gjatë valës së parë të Covid-19 dhe duan një Evropë më të fortë dhe të integruar më mirë, me zërin e saj në skenën ndërkombëtare. Shtetet e Bashkuara kanë mbyllur ombrellën që i mbronte ata gjatë Luftës së Ftohtë dhe tani ata duhet të shpalosin të tyren.
Kjo u theksua qartë në anketimin gjithëpërfshirës vjetor të Këshillit Evropian për Marrëdhëniet me Jashtë (ECFR), një institucion me bazë në Bruksel që ndihmon qeveritarët të kuptojnë më mirë atë që kërkojnë votuesit.
Vala e parë e virusit ka hapur shumë pyetje në shoqëritë evropiane. Cili është kuptimi i marrëdhënieve ndërkombëtare, përfshirë integrimin evropian, nëse jo për të na bërë më rezistentë ndaj krizave si kjo? Sa solidaritet mund të presim nga miqtë tanë dhe sa jemi të gatshëm të ofrojmë? Cilët partnerë dhe sistem qeveritarë do të na mbrojnë më shumë dhe më mirë?
Jeremy Shapiro, krye hetuesi në ECFR, është i mendimit se Shtetet e Bashkuara jo. Ai thotë se “Evropianët kanë humbur besimin në Shtetet e Bashkuara, në fuqinë dhe kompetencën e saj për të udhëhequr botën”.
Nuk është hera e parë që shumica e evropianëve kanë një mendim negativ për Shtetet e Bashkuara. Diçka e ngjashme ka ndodhur në 2003 gjatë pushtimit të Irakut. Zgjedhja e Presidentit të atëhershëm Bush ishte një goditje e fortë për partnerët e BE-së, përveç Spanjës dhe Britanisë së Madhe që kishin mbështetur atë luftë. “Bush,” kujton Shapiro, “ishte ideologjikisht i neveritshëm për shumë evropianë, por Trump është pothuajse një personazh me libra komik.”
“Evropianët,” shton ai, “përgatiten me më shumë keqardhje sesa urrejtje, për një të ardhme pa Shtetet e Bashkuara që ata njohin. Një mandat i dytë i Trump është i sigurt për të përfunduar këtë tranzicion. ”
Është e mundur, siç ndodhi në vitin 2008 me zgjedhjen e Obamës si pasardhës të Bushit, që evropianët do të kenë edhe njëherë një mendim të favorshëm për Shtetet e Bashkuara nëse Joe Biden mposht Donald Donald Trump në nëntor. Por tani, ndryshe nga atëherë, duket qartë se forcat që vendosin Trump në presidencë nuk do të zhduken, përkundrazi. Është e mundur që Trump është vetëm presidenti i parë i një lëvizje më të gjerë që për të ardhmen e parashikueshme vazhdon ta vendosë Amerikën e parë, në një lëvizje introspektive që do të ndryshojë përgjithmonë marrëdhëniet transatlantike.
Shapiro beson se ky skenar është shumë i besueshëm. “Është e vërtetë që një presidencë e Joe Biden – thotë ai – mund të shmangë këtë skenar, por prapë ai nuk do të jetë në gjendje të rimarrë marrëdhëniet që ekzistuan në vitin 2016, kur Trump fitoi presidencën.” E gjitha që Biden mund të bëjë është “të krijojë një aleancë të re që pranon se vitet e Trump në Shtëpinë e Bardhë kanë ndryshuar përgjithmonë marrëdhëniet midis Evropës dhe Shteteve të Bashkuara”. Shumica e evropianëve nuk duan më të jenë kaq të varur nga Shtetet e Bashkuara, por ata do të vazhdojnë të vlerësojnë bashkëpunimin mes kolegëve. “Për këtë – thekson Shapiro – është e nevojshme që SH.B.A. vlerësojnë Evropën në masën e saj të drejtë, është e nevojshme që aleanca e re të bazohet në bashkëpunim dhe jo në udhëheqjen e Shteteve të Bashkuara. ” Një administratë e Biden, për shembull, duhet të mbrojë NATO-n dhe të pranojë kompromise për çështje aq të diskutueshme sot në marrëdhëniet transatlantike si tregtia dhe intimiteti.
Deri më tani, evropianët kanë shmangur marrjen anësore midis fuqive të mëdha që dominojnë botën. Të sigurt në institucionet e tyre dhe aftësinë paguese të ekonomive të tyre, ata besuan se mund të pretendonin një pavarësi të caktuar, sepse, nëse gjërat do të keqësoheshin, ato do të kishin gjithmonë mbrojtjen e Shteteve të Bashkuara. Tani, megjithatë, shumica e evropianëve janë shumë të impresionuar nga reagimi kaotik i amerikanëve ndaj virusit dhe mungesa e solidaritetit të treguar ndaj Evropës. Trump është mësuar të vendosë Kinën dhe BE në të njëjtën çantë. “Ata po na heqin lëkurën në të majtë dhe në të djathtë,” tha ai, duke iu referuar Pekinit dhe Brukselit. Vendimi i 12 Marsit për mbylljen e kufijve me vendet e zonës Shengen pa paralajmërim paraprak, hapi një plagë që nuk është mbyllur dhe nuk mund të jetë më.
Sondazhi tregon se shumë pak evropianë tregojnë për Shtetet e Bashkuara si një aleat kryesor kundër Covid-19. Grupi më i madh i këtyre aleatëve të vendosur amerikanë është në Itali, dhe mezi është 6%. Për më tepër, në Francë dhe Gjermani, vendet më të rëndësishme të BE-së, si dhe imazhi i SHBA-ve më i Amerikanizuar është përkeqësuar shumë. 46% e francezëve dhe 42% të gjermanëve sigurojnë që mendimi i tyre për Sh.B.A. është përkeqësuar shumë gjatë pandemisë.
Nëse Kina mendon se mund të plotësojë boshllëkun që Shtetet e Bashkuara lënë në Evropë, është e gabuar. Premtimet për të investuar në infrastrukturë me të cilat ai bëri që partnerët evropianë para pandemisë të mos kishin asnjë efekt. Pjesa dërrmuese e evropianëve kanë një pamje të pafavorshme për Kinën. Arrin 60% në Francë dhe Danimarkë. Me përjashtim të Bullgarisë, ku përkrahësit e Kinës janë pothuajse sa shkatërruesit, në tetë vendet e tjera të anketuara, negativiteti ndaj gjigantit aziatik është shumuar me dy dhe madje me dhjetë në vitin e kaluar.
Susi Dennison dhe Pawel Zerka, autorë të sondazhit, konsiderojnë se shumica e evropianëve “shohin Shtetet e Bashkuara, në rastin më të mirë, si një mik të lehtësisë, Kina si një rival sistemik dhe Rusia si një aktor margjinal”.
Sondazhi tregon se evropianët kanë humbur ndjenjën e sigurisë që ata kishin me rrënjë të thella pas rënies së Murit të Berlinit dhe rënies së Bashkimit Sovjetik. “Ndjenja e cenueshmërisë është shumë e fortë”, pohojnë Dennison dhe Zerka, dhe pasoja e kësaj mbrojtje është “mbështetje e gjerë për bashkëpunim më të madh midis partnerëve në Bashkimin Evropian”.
Ky bashkëpunim duhet të shërbejë, siç kërkohet nga qytetarët, për të rritur prodhimin e tyre në të gjithë sektorët, duke filluar me sektorin e shëndetësisë, si dhe për të përballuar krizën e klimës. Ngrohja globale është një nga shqetësimet kryesore të evropianëve dhe shpjegimi më i mirë për ngritjen e një ekologjie politike shumë të përqendruar dhe transversale.
Ursula Von der Leyen, Presidente e Komisionit, tha në fillim të mandatit të saj se mënyra më e mirë që BE të rimarrë besimin e qytetarëve ishte t’i përgjigjet këtyre sfidave në mënyrë strategjike, me një zë të vetëm që do ta lejonte atë të bëhej aktore globale e aftë për të formuar marrëdhëniet ndërkombëtare në përputhje me parimet dhe vlerat e saj. Sidoqoftë, kjo është e vështirë sepse BE-ja nuk ishte krijuar për të sillur si shtet por më tepër si një aleancë dhe, siç tregon sondazhi, shumë evropianë ose kanë mjaftueshëm me BE-në aktuale ose janë drejtpërdrejt nacionalistë.
Në çdo rast, siç theksojnë Dennison dhe Zerka, pengesa më e madhe për BE-në që të përfitojë nga pandemia si trampolinë në skenën ndërkombëtare është që vendet e veriut nuk e shohin këtë nevojë, siç bëjnë pjesën tjetër. “Ata nuk kanë vuajtur aq shumë nga shkatërrimet e virusit dhe kanë një qëndrim më të kujdesshëm dhe të moderuar” për këtë çështje. “Vendet nordike besojnë shumë më tepër se pjesa tjetër në aftësinë e tyre për të menaxhuar një krizë si kjo e tyre.” Sidoqoftë, shumica e evropianëve aspirojnë “për një Evropë mbrojtëse, si nga ana ekonomike ashtu edhe nga siguria fizike, dhe me një zë me ndikim në skenën ndërkombëtare”.
Qytetarët duket se janë të gatshëm ta bëjnë kërcimin tek strukturat e një sovraniteti më të madh të përbashkët, por nuk është e qartë se pushtetarët, rojtarët e esencave të shtetit komb, e kanë kuptuar atë ose besojnë se është i përshtatshëm.
Burimi: La Vanguardia / Përktheu: Enrik Braho / Fjala.al
